H ERT World τιμά
την Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου
με δύο ξεχωριστά ντοκιμαντέρ
Ημερομηνία μετάδοσης: Τετάρτη 19 Μαΐου 2021
Ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου η 19η Μαΐου και η ERT World την τιμά με δυο ντοκιμαντέρ, παραγωγής ΕΡΤ.
- Στη 01:00 θα μεταδοθεί το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, παραγωγής 2019, «Γράμμα από τον Πόντο», των δημοσιογράφων της ΕΡΤ, Λεωνίδα Κασάπη και Θωμά Σίδερη, που βασίζεται στην αφήγηση του Πόντιου πρόσφυγα Γιάννη Αναστασιάδη.
Τα μέλη της οικογένειας Αναστασιάδη θα εγκαταλείψουν την εστία τους στο χωριό Αϊντογτού του Πόντου το 1919, όπως και όλοι οι κάτοικοι των χωριών της Κάβζας της επαρχίας Αμάσειας. Την ώρα του ξεριζωμού, ο πατέρας τού Γιάννη Αναστασιάδη είχε βρει ήδη φριχτό θάνατο στα καταναγκαστικά τάγματα εργασίας, αλλά η οικογένειά του τότε δεν το γνώριζε.
Η μάνα με τα δυο της αγόρια, τον Γιάννη και τον Ισαάκ και τις δύο κόρες, τη Βικτωρία και την Κερεκία, μαζί με άλλους κοντινούς και μακρινούς συγγενείς θα οδοιπορήσουν για μήνες κυνηγημένοι προς τον Νότο. Τα κορίτσια θα πεθάνουν από τύφο σ’ ένα στρατόπεδο προσφύγων στα περίχωρα της Δαμασκού, ο μικρότερος γιος Ισαάκ θα γίνει βοσκός σε μια οικογένεια Κούρδων και ο μεγαλύτερος, ο Γιάννης θα μεταφερθεί σ’ ένα ορφανοτροφείο του Λιβάνου…
Στα μέσα πια της δεκαετίας του 1920, ο Γιάννης Αναστασιάδης θα σμίξει ξανά με τη μητέρα του, μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και θα εγκατασταθούν αρχικώς στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Ο Γιάννης Αναστασιάδης θα αφιερώσει όλη του τη ζωή, προσπαθώντας να εντοπίσει τον μικρότερο αδελφό του στην Τουρκία και δεν θα πάψει ποτέ να του γράφει γράμματα. Ώσπου, έπειτα από 60 χρόνια, ένας Τούρκος βαλής θα παραδώσει ένα από τα γράμματα του Γιάννη στον Ισαάκ. Θα καταφέρουν άραγε να συναντηθούν ξανά τα δύο αδέλφια;
Οι δραματοποιημένες σκηνές του ντοκιμαντέρ γυρίστηκαν εξ ολοκλήρου στις Σέρρες, τόπο εγκατάστασης του Γιάννη Αναστασιάδη ως τον θάνατό του, με την υποστήριξη και τη συνδρομή της ΕΡΤ Σερρών. Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό από τις δεκαετίες του 1910 και 1920, προερχόμενο από δημόσια και ιδιωτικά αρχεία, κάποια από τα οποία ενσωματώνονται πρώτη φορά σε ταινία.
Σκηνοθεσία-σενάριο: Θωμάς Σίδερης
Έρευνα: Λεωνίδας Κασάπης, Θωμάς Σίδερης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Αριστοτέλης Μεταξάς
Παίζουν: Γιώργος Καρύδας (Ισαάκ Αναστασιάδης), Παύλος Κοσμόγλου (Γιάννης Αναστασιάδης), Άννα Θεοδωρίδου (Κερεκία Αναστασιάδη), Αγγελική Μιχαλιέρη (γυναίκα πρόσφυγας) και ο μικρός Στέφανος Κασάπης.
- Στις 02:20 θα μεταδοθεί το ντοκιμαντέρ «Μνήμη που σε λένε Πόντο: “Η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού”».
Στο ντοκιμαντέρ εξετάζονται τα γεγονότα της διεθνούς πολιτικής σκηνής και οι συσχετίσεις των Μεγάλων Δυνάμεων παράλληλα με τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Ειδική μνεία γίνεται στην άνοδο του τουρκικού εθνικισμού και στο κίνημα των Νεότουρκων το 1908, που οδήγησε στις εθνοκαθάρσεις του 20ού αιώνα στην περιοχή του Πόντου και της Δυτικής Μικράς Ασίας, με πρώτη τη γενοκτονία των Αρμενίων, τον Μάιο του 1915.
Η αφήγηση εστιάζει, επίσης, στα πολιτικά γεγονότα του 1919-1920 μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ήττα της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις μεταβολές στο διπλωματικό πεδίο, επιχειρώντας να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν στις βίαιες εκτοπίσεις και στις σφαγές των Ελλήνων του Πόντου. Ειδική αναφορά γίνεται στο αντάρτικο του Πόντου, που οργανώθηκε για την αυτοπροστασία του Ελληνισμού της περιοχής από τους Τσέτες. Παρουσιάζεται ακόμη, το ψήφισμα διαμαρτυρίας Ελλήνων διανοουμένων προς την Ευρώπη και την Αμερική, τον Νοέμβριο του 1921 για τις σφαγές στον Πόντο. Τέλος, ανιχνεύονται οι ευθύνες των Μεγάλων Δυνάμεων, των ελλαδικών κυβερνήσεων, αλλά και της ποντιακής κοινότητας απέναντι στα τραγικά γεγονότα της γενοκτονίας.
Τηλεοπτικός αφηγητής είναι ο Τάσος Παλαντζίδης, ενώ τις ιστορικές πτυχές φωτίζουν οι καθηγητές Ιάκωβος Μιχαηλίδης, επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ο Στάθης Πελαγίδης, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Για τα γεγονότα της περιόδου μιλούν επίσης, ο συγγραφέας Γιώργος Αντωνιάδης και ο φιλόλογος Χρήστος Ανδρεάδης. Περιλαμβάνεται πλούσιο αρχειακό υλικό, καθώς και αποσπάσματα από το θεατρικό έργο «Η Έξοδος – Μαρτυρίες Ποντίων Προσφύγων», σε σκηνοθεσία Γιώργου Γαλάντη.
Σκηνοθεσία: Κώστας Χαραλάμπους
Έτος παραγωγής: 2011