Ξεχωριστά αφιερώματα και σπάνια οπτικοακουστικά τεκμήρια
από το Αρχείο της ΕΡΤ
Από 16 έως 22 Ιουνίου 2025
Ξεχωριστά αφιερώματα με μοναδικά φωτογραφικά και οπτικοακουστικά τεκμήρια ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, αυτή την εβδομάδα, από τη Δευτέρα 16 έως και την Κυριακή 22 Ιουνίου 2025.
Με αφορμή τα 80 χρόνια από τον θάνατο του Άρη Βελουχιώτη και τα 81 χρόνια από το ολοκαύτωμα της Υπάτης στη γερμανική Κατοχή, παρακολουθούμε εξαιρετικά ντοκιμαντέρ που καταγράφουν τα ιστορικά γεγονότα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αφιερώματα στον βραβευμένο με Νόμπελ Λογοτεχνίας Ζοζέ Σαραμάγκου, καθώς και στον Άγγελο Σικελιανό, που έφυγε από τη ζωή στις 19 Ιουνίου 1951, με σπάνιο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, αλλά και ηχητικά ντοκουμέντα με τη φωνή του ποιητή σε ηχογράφηση του Ηλία Βενέζη, το 1949, και τη φωνή της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού.
Ακόμη, ειδικές θεματικές εκπομπές για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής, το Θέατρο Σκιών, και ειδικά στην παράδοση του Καραγκιόζη, περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα του Αρχείου της ΕΡΤ.
Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ www.ert.gr/archeio, καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook www.facebook.com/ERTarchive
16 Ιουνίου 1945: Αυτοκτονεί ο αντιστασιακός Άρης Βελουχιώτης
«Ριμέικ» – «Οι δικοί μας Τσε»
Αφιέρωμα από το Αρχείο της ΕΡΤ για τα 80 χρόνια από τον τραγικό θάνατο του Άρη Βελουχιώτη. Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Ριμέικ» της Ρένας Θεολογίδου, παραγωγής 1997, ασχολείται με την ιστορία και τον θρύλο της ηγετικής φυσιογνωμίας της Εθνικής Αντίστασης, τον Άρη Βελουχιώτη. Ο συγγραφέας Διονύσης Χαριτόπουλος, ο συγγραφέας και αντιστασιακός, Χρόνης Μίσσιος, ο αντάρτης Γιώργος Χουλιάρας (καπετάν Περικλής) και ο καθηγητής του Παντείου, Άλκης Ρήγος, μιλούν για τη ζωή, τη δράση και την προσωπικότητα του Άρη Βελουχιώτη.
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς
Κείμενα-Παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου
17 Ιουνίου 1944: Το ολοκαύτωμα της Υπάτης
«Υπάτη – Το διπλό τίμημα του Γοργοπόταμου»
Στις 17 Ιουνίου 1944, ημέρα Σάββατο, τα γερμανικά στρατεύματα των Ες Ες επιτέθηκαν κατά της Υπάτης, εκτελώντας 28 άτομα, τραυματίζοντας 30, καταστρέφοντας 375 από τα 400 σπίτια της πόλης, βυζαντινές εκκλησίες και ιστορικά αρχοντικά. Από την αρχή της Κατοχής, οι αντάρτες της Ρούμελης χρησιμοποιούσαν την περιοχή για ανεφοδιασμό, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ιστορικό αφιέρωμα, παραγωγής 1989, «Υπάτη – Το διπλό τίμημα του Γοργοπόταμου» της ΕΤ2, για τη ναζιστική θηριωδία στη μαρτυρική πόλη της Υπάτης, κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.
Μέσα από προφορικές μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής περιγράφονται τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου ως αντίποινα, τις συλλήψεις και τις εκτελέσεις 16 κατοίκων τον Δεκέμβριο του 1942, με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα της Υπάτης στις 17 Ιουνίου 1944.
Έρευνα-κείμενα: Τάκης Δημόπουλος
Αφήγηση: Περικλής Καρακωνσταντόγλου
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μούλιος
18 Ιουνίου 2010: Θάνατος του Ζοζέ Σαραμάγκου
«Ο χορός των απαντήσεων»
Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ για τα 15 χρόνια από τον θάνατο του Ζοζέ Σαραμάγκου. Ο δημοσιογράφος Θανάσης Λάλας συναντάει τον Πορτογάλο συγγραφέα, ποιητή, σεναριογράφο και δημοσιογράφο, τιμημένο με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, Ζοζέ Σαραμάγκου, στο σπίτι του στο Λανθαρότε των Κανάριων Νήσων. Ο Σαραμάγκου ξεδιπλώνει, στην κάμερα της εκπομπής, τους σημαντικούς σταθμούς στη ζωή και στη λογοτεχνική πορεία του, με τον δικό του μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μουζακίτης
Παραγωγή: 2008
19 Ιουνίου 1951: Θάνατος του ποιητή Άγγελου Σικελιανού
«Εποχές και συγγραφείς» – Άγγελος Σικελιανός (Α΄ & Β΄ Μέρος)
Η σειρά «Εποχές και συγγραφείς», παραγωγής 2006-2007, αφιερώνει δύο επεισόδια στον ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Το πρώτο μέρος του αφιερώματος καλύπτει την περίοδο από τη γέννησή του έως τις Δελφικές Εορτές.
Την ποίηση του Σικελιανού αποτιμούν ποιητές και μελετητές του έργου του, όπως ο επιμελητής εκδόσεων Κώστας Μπουρναζάκης και ο Νάνος Βαλαωρίτης, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι υπήρξε ο πρώτος που αποτόλμησε την έξοδο από την παραδοσιακή φόρμα. Μιλούν, ακόμη, οι ποιητές Μανώλης Πρατικάκης, Θανάσης Χατζόπουλος και Δημήτρης Κοσμόπουλος. Στη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται σπάνιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, όπως πλάνα αρχείου από ιστορικά γεγονότα της εποχής, αποσπάσματα από την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης», που κινηματογράφησαν οι αδελφοί Γαζιάδη το 1927, με τον Γιώργο Μπούρλο στον ομώνυμο ρόλο, ηχητικό ντοκουμέντο με τη φωνή του Σικελιανού σε ηχογράφηση του Ηλία Βενέζη το 1949, αλλά και ντοκουμέντο με τη φωνή της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού.
Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος, γίνεται αναφορά στην περίοδο μετά το 1922 και έως το 1935 που, αν και αναγνωρισμένος ως μείζων ποιητής, ουσιαστικά έχει εγκαταλείψει την ποίηση και ασχολείται με τη συγγραφή πεζών κειμένων. Διερευνάται ακόμη, η καθοριστική επίδραση που άσκησε ο Σικελιανός στη διαμόρφωση των ποιητών της γενιάς του ’30. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην υποψηφιότητά του για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1951.
Για τον Σικελιανό και το έργο του μιλούν, μεταξύ άλλων, οι ποιητές Χάρης Βλαβιανός, Θανάσης Χατζόπουλος, Νάνος Βαλαωρίτης, και η Άννα Βενέζη-Κοσμετάτου, κόρη του Ηλία Βενέζη.
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς
20 Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων
«Προσωπικά» – Αλ Ζαάταρι : Η ζωή στην προσφυγούπολη των 80.000 ψυχών
Για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει επεισόδιο της σειράς της «Προσωπικά» με την Έλενα Κατρίτση, παραγωγής 2016, με θέμα τη ζωή στην προσφυγούπολη Αλ Ζαάταρι, τον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό στην Ιορδανία, που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με τη Συρία, και στην οποία σήμερα ζουν περίπου 80.000 άνθρωποι, πρόσφυγες του εμφυλίου στη Συρία.
Παρουσίαση-αρχισυνταξία: Έλενα Κατρίτση
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Ασθενίδης
21 Ιουνίου: Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής
«Τα μυστικά της μουσικής: Τι είναι μουσική;»
Στο πρώτο επεισόδιο της σειράς μουσικού ντοκιμαντέρ, παραγωγής 2012, σε παρουσίαση και σχεδιασμό του συνθέτη Νίκου Κυπουργού, προσεγγίζεται ο ορισμός της μουσικής μέσα από πρακτικές της καθημερινής ζωής, ενώ διερευνώνται ακόμη οι φυσικοί ήχοι και οι ήχοι των μηχανών και των οργάνων. Σημαντικοί καλεσμένοι ξεδιπλώνουν ποικίλες πτυχές του θέματος: ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο ορνιθολόγος Παναγιώτης Λατσούδης, ο ακαδημαϊκός Σπύρος Κουζούπης. Προβάλλονται και ερμηνείες μουσικών κομματιών από τον Χρόνη Αηδονίδη, την Ντόρα Μπακοπούλου, την «Καμεράτα Ορχήστρα φίλων της Μουσικής».
Σκηνοθεσία: Λουίζος Ασλανίδης, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Γιώργος Νούσιας
21 Ιουνίου 1964: Η τραγωδία «Ίων» του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
«Ελληνικά Επίκαιρα»
Στις 21 Ιουνίου 1964, το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε την τραγωδία του Ευριπίδη «Ίων» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, με τους Νίκο Καζή, Ελένη Χατζηαργύρη, Λυκούργο Καλλέργη, Κάκια Παναγιώτου, Θοδωρή Μορίδη, Βασίλη Κανάκη, Έλλη Βοζικιάδου, Ελένη Κυπραίου και άλλους ηθοποιούς, σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίτη. Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει απόσπασμα από τα Κινηματογραφικά Επίκαιρα, με πλάνα από την παράσταση της τραγωδίας «Ίων» του Εθνικού Θεάτρου, καθώς και από το πλήθος των θεατών που παρακολουθούν, μεταξύ των οποίων ο υφυπουργός παρά τη Προεδρίᾳ της Κυβερνήσεως Γεώργιος Μυλωνάς και η ηθοποιός Άννα Συνοδινού.
Παραγωγή: Γενική Διεύθυνση Τύπου και Πληροφοριών
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook (www.facebook.com/ERTarchive)
22 Ιουνίου 2025: Η παράδοση του Καραγκιόζη
«Παρασκήνιο» – «Προφορική παράδοση και ομαδική δημιουργία, το παράδειγμα του Καραγκιόζη»
Το Θέατρο Σκιών, ένα από τα αρχαιότερα είδη θεατρικού θεάματος, έχει ρίζες στην Ινδία και στην Ινδονησία. Στην Ελλάδα, το Θέατρο Σκιών είναι ο Καραγκιόζης, ο οποίος αντλεί τους χαρακτήρες και τις ιστορίες του από τη λαϊκή παράδοση μέχρι και την αρχαιότητα, ενώ, συχνά, η σύγχρονη εποχή εμπλουτίζει τα θέματα των ιστοριών του.
Στη διάρκεια ζωντανής υπαίθριας παράστασης του «Καραγκιόζη γραμματικού», από τον Μάνθο Αθηναίο, ο συγγραφέας Γιάννης Κιουρτσάκης παρακολουθεί μπροστά και πίσω από τον μπερντέ του Θεάτρου Σκιών την παράσταση και μιλάει για την αντίθεση γραπτής και προφορικής επικοινωνίας στη σκηνή του Καραγκιόζη, αλλά και στη νεοελληνική ζωή. Σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Τάκης Σαμαντάς
Παραγωγή: 1984