ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
«Λυρικές πνοές: Από τον Χέντελ… στον Μεσιάν»
Μια μοναδική ραδιοφωνική συναυλία
σε απευθείας μετάδοση από το στούντιο Ε «Αντώνης Κοντογεωργίου»
Έργα για κλαρινέτο και πιάνο, για βιολί και τσέλο και για σόλο κλαρινέτο
Παρασκευή 24 Νοεμβρίου 2023, στις 20:10
Μια μοναδική ραδιοφωνική συναυλία, σε απευθείας μετάδοση από το στούντιο Ε «Αντώνης Κοντογεωργίου», θα απολαύσουν οι ακροατές, την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου 2023, στις 20:10, στο Τρίτο Πρόγραμμα.
Τέσσερις διεθνώς καταξιωμένοι, δεξιοτέχνες σολίστ, με έντονη παρουσία και ερμηνευτική δεινότητα, συνεργάζονται ιδανικά σε μία ξεχωριστή μουσική περιπλάνηση από την προκλασική περίοδο έως τον 20ό αιώνα, με έργα για κλαρινέτο και πιάνο, για βιολί και τσέλο και για σόλο κλαρινέτο. Ο κλαρινετίστας Σπύρος Μουρίκης, ο βιολοντσελίστας Zuill Bailey, ο βιολονίστας Κurt Nikkanen και η πιανίστα Ελένη Νικολαΐδη αναδεικνύουν ιδανικά, με την εμπνευσμένη ερμηνεία τους, ξεχωριστά έργα σπάνιας ομορφιάς που πλούτισαν το διεθνές ρεπερτόριο, έργα πρωτότυπα ή σε εντυπωσιακές μεταγραφές, των Handel, Giampieri, Kodály, Kovács και Messiaen.
Τα έργα:
Alamiro Giampieri (1893-1963): «Το καρναβάλι της Βενετίας» για κλαρινέτο και ορχήστρα (μεταγραφή για κλαρινέτο και πιάνο).
Συνθέτης, ενορχηστρωτής και συγγραφέας, μεταξύ άλλων, μιας σημαντικής μεθόδου κλαρινέτου και σημαντικού διδακτικού υλικού για όργανα της οικογένειας των ξύλινων πνευστών, ο Αλαμίρο Τζαμπιέρι είναι ο δημιουργός της ιδιόρρυθμης σύνθεσης «Το καρναβάλι της Βενετίας», έργο το οποίο εκτελείται συχνά από κλαρινετίστες και παρουσιάζεται σε συναυλίες από τους μεγαλύτερους σολίστ παγκοσμίως.
Γραμμένο για κλαρινέτο και πιάνο σε φόρμα καπρίτσιο απαιτεί υψηλό επίπεδο τεχνικής και δεξιοτεχνίας από την πλευρά του μουσικού, στο στυλ των σόλο κομματιών των αρχών του 19ου αιώνα. Έπειτα από μια εισαγωγή σε δύο μέρη, παρουσιάζεται το ιδιαίτερα λυρικό θέμα, ενώ στη συνέχεια συναντάμε τριαδικές παραλλαγές και μια πολύ όμορφη αργή κίνηση που αποδίδεται σε ύφος bel canto από το κλαρινέτο. Το κομμάτι ολοκληρώνεται με μια πολύ ζωηρή κίνηση.
Zoltán Kodály (1882-1967): Ντούο για βιολί και τσέλο op.7 (1914)
Ο Ούγγρος Ζόλταν Κόνταϊ ο σημαντικότερος συνθέτης της πατρίδας του μετά τον Μπέλα Μπάρτοκ, παγκοσμίως γνωστός για την επινόηση της φερώνυμης παιδαγωγικής μεθόδου (Kodály-módszer), συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, εθνομουσικολόγος, μουσικοπαιδαγωγός, γλωσσολόγος και φιλόσοφος, κορυφαίος γνώστης της παραδοσιακής ουγγρικής μουσικής, αποτυπώνει στις συνθέσεις του την έντονη μουσική του προσωπικότητα, με μεγάλη πρωτοτυπία στη γραφή ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο. Οι συνθέσεις του αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον μείγμα εξαιρετικά εξελιγμένης γνώσης του δυτικοευρωπαϊκού στυλ μουσικής, συμπεριλαμβανομένων κλασικών, όψιμων ρομαντικών, ιμπρεσιονιστικών και νεωτεριστικών παραδόσεων και χαρακτηρίζονται από τεχνική αρτιότητα και μελωδική έμπνευση.
Το ντούο για βιολί και πιάνο περιγράφει ιδανικά την ανάμειξη του ουγγρικού λαϊκού υλικού με τις επίσημες δομές της έντεχνης μουσικής.
Olivier Messiaen (1918-1992): «Η άβυσσος των πουλιών» (Abîme des oiseaux) από το «Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου», για σόλο κλαρινέτο
Ο Γάλλος συνθέτης Ολιβιέ Μεσιάν θεωρείται μια αληθινά ξεχωριστή, προσωπικότητα της γαλλικής και γενικά της ευρωπαϊκής μουσικής του 20ού αιώνα, με καινοτόμο, συχνά πρωτοποριακό συνθετικό έργο.
Στο γερμανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων Stalag VIII-A, όπου υπήρξε κρατούμενος το 1941, προέκυψε η σύνθεση αλλά και η πρώτη εκτέλεση του έργου «Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου» από μουσικούς, κρατουμένους του στρατοπέδου και τον ίδιο τον συνθέτη στο πιάνο. Ο τίτλος του έργου «Pour la Fin du Temps» (Για το τέλος του χρόνου) έχει διπλή σημασία για τον Μεσιάν: θεολογική και μουσική. Σημαίνει το τέλος του μουσικού χρόνου, έτσι όπως αυτός νοείται στην κλασική μουσική, μια τάση η οποία είναι ήδη εμφανής σε παλιότερα έργα του. Θεωρείται το πρώτο έργο στο οποίο χρησιμοποιούνται πολυρυθμικές δομές, στοιχείο που θα γίνει χαρακτηριστικό των έργων που θα ακολουθήσουν. Εδώ ο συνθέτης επιτυγχάνει τη μέγιστη δυνατή ηχοχρωματική ποικιλία στο Κουαρτέτο με τη solo χρήση των οργάνων, αλλά και με τους διάφορους συνδυασμούς τους. Η τρίτη κίνηση, με τίτλο «Η άβυσσος των πουλιών», περιγράφει την «άβυσσο του χρόνου, τη θλίψη και κόπωση αλλά και την επιθυμία για φως».
Johan Halvorsen (1864-1935): Passacaglia σε σολ ελάσσονα, σ’ ένα θέμα του George Frideric Handel (από τη Σουίτα Harpsichord σε σολ ελάσσονα, HWV 432) για βιολί και τσέλο (1897)
Οι συνθέσεις του Νορβηγού συνθέτη και βιολιστή Γιόχαν Χάλβορσεν αποτελούν εξέλιξη της εθνικής ρομαντικής παράδοσης επηρεασμένες από το είδος γραφής του Έντβαρντ Γκριγκ, γραμμένες εντούτοις σ’ ένα ξεχωριστό στυλ που χαρακτηρίζεται από μία καινοτόμο ενορχήστρωση. Από τα πιο γνωστά έργα του θεωρείται και η Πασακάλια για βιολί και τσέλο, σύνθεση βασισμένη σε θέματα του Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ.
Béla Kovács (1937-2021): «After you Mr. Gershwin» για κλαρινέτο και πιάνο
Από τις κορυφαίες μορφές στο κλαρινέτο παγκοσμίως, όπως αποτυπώνεται στη δράση και στα έργα του, ο συνθέτης και κλαρινετίστας Μπέλα Κόβατς, είναι ο δημιουργός της σύνθεσης «After you Mr. Gershwin», ένα ξεχωριστό έργο, γραμμένο σε ύφος τζαζ, μιμούμενο το στυλ γραφής του Τζορτζ Γκέρσουιν.
Παρουσίαση για το Τρίτο Πρόγραμμα: Γιώργος Κωνσταντίνου
Ηχοληψία συναυλίας: Νίκος Θεοδωρακόπουλος
Ηχοληψία για το Τρίτο Πρόγραμμα: Τρύφων Αγαπίου
Τρίτο Πρόγραμμα 90,9 και 95,6 FM
https://webradio.ert.gr/trito/