Ξεχωριστά αφιερώματα με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό
από το Αρχείο της ΕΡΤ
Από Δευτέρα 15 έως και Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025
Ξεχωριστά αφιερώματα, θεματικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, την εβδομάδα από Δευτέρα 15 έως και Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025.
Με αφορμή τον θάνατο Γιαννούλη Χαλεπά, στις 15 Σεπτεμβρίου 1838, η εκπομπή «Οι δημιουργοί», αφιερωμένη στον μεγάλο Έλληνα γλύπτη, φωτίζει τη ζωή και το έργο του, για το οποίο μιλούν, μεταξύ άλλων, η γλύπτρια Ναταλία Μελά και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.
Πενήντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Γιώργου Σεφέρη, και στην εκπομπή «Βιβλιόραμα» εξετάζεται η σχέση του ποιητή με διάφορες Τέχνες. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, η μεγάλη λυρική καλλιτέχνιδα Μαρία Κάλλας φεύγει από τη ζωή, και στο τηλεοπτικό ειδησεογραφικό ρεπορτάζ της ΕΡΤ, που παρουσιάζει το Αρχείο, καταγράφονται δηλώσεις σημαντικών προσωπικοτήτων μετά την είδηση του θανάτου της.
Επίσης, εξαιρετικά είναι τα αφιερώματα στη χορογράφο της τελετής Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας Μαρία Χορς, στον συνθέτη Μάνο Λοΐζο, στον σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλο και στην ηθοποιό Μάρθα Καραγιάννη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή «Ρεπόρτερς» ο πατέρας του Κερκυραίου φοιτητή Κώστα Γεωργάκη, τέσσερα χρόνια μετά τον αυτοπυρπολισμό του στη Γένοβα της Ιταλίας, στις 19 Σεπτεμβρίου 1970.
Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ www.ert.gr/archeio, καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook www.facebook.com/ERTarchive
15 Σεπτεμβρίου 1838: Θάνατος του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά
«Οι δημιουργοί» – Γιαννούλης Χαλεπάς
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή του Γιώργου Εμιρζά «Οι δημιουργοί», παραγωγής του 1976, αφιερωμένη στον μεγάλο Έλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Βιογραφικά στοιχεία του Τήνιου καλλιτέχνη παρατίθενται με τη βοήθεια του λογοτέχνη, κριτικού Τέχνης και ζωγράφου Στρατή Δούκα, ο οποίος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον Γιαννούλη Χαλεπά και το έργο του. Η αφήγηση επικεντρώνεται στα γεγονότα και στα δεινά της ζωής του γλύπτη και παράλληλα φωτίζει την εξέλιξη της τέχνης του, εξετάζοντας τις καλλιτεχνικές περιόδους του έργου του. Το έργο του διακρίνεται, σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές, σε δύο φάσεις: την πρώιμη δημιουργική του περίοδο έως το 1888 και τον εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο, από την οποία προέρχονται επίσης τα μνημειακά έργα η «Φιλοστοργία» (1835) και ο «Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα» (1977), και τη δεύτερη περίοδο, τη «μεταλογική», που αντιστοιχεί στην περίοδο της Τήνου από το 1916 ώς το 1930 και στη φάση των τελευταίων χρόνων της ζωής του, από το 1930 ώς το 1938, οπότε εγκαθίσταται στην Αθήνα. Για το έργο του Χαλεπά μιλούν, μεταξύ άλλων, η γλύπτρια Ναταλία Μελά και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Βελισσαρόπουλος, Ανδρέας Λεβίδης
Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σε έγχρωμο φιλμ, ωστόσο η δυνατότητα εκπομπής έγχρωμου σήματος από την ΕΡΤ ξεκινάει μόλις το 1980. Το 1976 η εκπομπή ήταν ακόμα ασπρόμαυρη, ως εκ τούτου η παρουσίαση του ντοκιμαντέρ γίνεται στην πρωτότυπη έγχρωμη εκδοχή του, όπως αυτή αποκαταστάθηκε από το Αρχείο της ΕΡΤ.
16 Σεπτεμβρίου 2015: Θάνατος της χορογράφου Μαρίας Χορς
«Παρασκήνιο» – Η Αφή της Φλόγας και η Μαρία Χορς
Η Ελληνίδα χορογράφος και εμβληματική μορφή των Ολυμπιακών Αγώνων, Μαρία Χορς, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα πριν από δέκα χρόνια, στις 16 Σεπτεμβρίου 2015. Ήταν υπεύθυνη χορογράφος της τελετής Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας για περίπου μισό αιώνα, ενώ είχε μια εξίσου μακρά και καταξιωμένη πορεία ως χορογράφος για τους σημαντικότερους θεατρικούς φορείς της χώρας αλλά και για πολλές από τις σημαντικότερες παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο.
Το Αρχείο ΕΡΤ για την επέτειο από τον θάνατό της προτείνει επεισόδιο της σειράς «Παρασκήνιο», παραγωγής 2004, με θέμα την τελετή Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας και την ίδια τη Μαρία Χορς.
Σκηνοθεσία: Δέσποινα Καρβέλα
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Κορδελάς
16 Σεπτεμβρίου 1977: Θάνατος της Μαρίας Κάλλας
Ρεπορτάζ για τον θάνατο της μεγάλης λυρικής καλλιτέχνιδας
Τηλεοπτικό ειδησεογραφικό ρεπορτάζ της ΕΡΤ, στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, που περιλαμβάνει τις δηλώσεις του σημαντικού λυρικού τραγουδιστή-βαθύφωνου Νίκου Ζαχαρίου, του μουσουργού και αρχιμουσικού Αντίοχου Ευαγγελάτου και του κορυφαίου ηθοποιού και σκηνοθέτη Αλέξη Μινωτή, για την είδηση του θανάτου της μεγάλης λυρικής καλλιτέχνιδας.
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook.(www.facebook.com/ERTarchive)
17 Σεπτεμβρίου 1982: Θάνατος του συνθέτη Μάνου Λοΐζου
«Αυλαία» – Μάνος Λοΐζος
Για την επέτειο από τον θάνατο του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη Μάνου Λοΐζου, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει επεισόδιο της σειράς «Αυλαία» με θέμα την κυκλοφορία του δίσκου του με παιδικά τραγούδια «Κάτω από ένα κουνουπίδι», το 1995. Ο δίσκος βασίστηκε σε μια κασέτα που είχε φτιάξει ο Λοΐζος με τραγούδια σε στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη, η οποία δεν κυκλοφόρησε ποτέ και είχε μείνει ως demo στο αρχείο του Άκου Δασκαλόπουλου, συνεργάτη και φίλου του Λοΐζου.
Ο Δασκαλόπουλος αφηγείται τη σχετική ιστορία, ενώ στο στούντιο της ΕΡΤ ερμηνεύουν τα τραγούδια του δίσκου οι Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Κώστας Θωμαΐδης, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Αφροδίτη Μάνου, Λουκιανός Κηλαηδόνης και Τάνια Τσανακλίδου.
Επιμέλεια-παρουσίαση: Γιώργος Κυβέλος
Μουσικός σύμβουλος: Τάσος Φαληρέας
Σκηνοθεσία: Θάνος Χρυσοβέργης
18 Σεπτεμβρίου 2022: Θάνατος της ηθοποιού Μάρθας Καραγιάννη
«Θέατρο της Δευτέρας» – «Παγωτό μες το χειμώνα»
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο θανάτου της ηθοποιού και δημοφιλούς σταρ της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου, Μάρθας Καραγιάννη, παρουσιάζει τη θεατρική παράσταση «Παγωτό μες το χειμώνα», στην οποία η Μάρθα Καραγιάννη έπαιξε με μεγάλη επιτυχία σε συνεργασία με τον Βασίλη Τσιβιλίκα. Το θεατρικό έργο του Ιταλού συγγραφέα Μίνο Μπελέι ανέβηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη χειμερινή σεζόν 1983-1984 στο θέατρο «Μπρόντγουαιη», σε μετάφραση-διασκευή και σκηνοθεσία του Γιάννη Διαμαντόπουλου.
Η παράσταση μεταδόθηκε μαγνητοσκοπημένη από την ΕΡΤ στο πλαίσιο της σειράς «Θέατρο της Δευτέρας», στις 4 Ιουνίου 1984. Μια ιδιόρρυθμη-εναλλακτική κωμωδία, γραμμένη τη δεκαετία του ’70, στην οποία ο συγγραφέας παίρνει σαν ερέθισμα ένα από τα πιο βασανιστικά συναισθήματα: τη ζήλια.
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μάρθα Καραγιάννη, Βασίλης Τσιβιλίκας, Πάνος Μιχαλόπουλος, Λίλα Καφαντάρη.
Σκηνογραφία-μουσική επιμέλεια: Πάνος Παπαδόπουλος
Τηλεσκηνοθεσία: Σταύρος Ζερβάκης
19 Σεπτεμβρίου 1970: Ο φοιτητής Κώστας Γεωργάκης
αυτοπυρπολείται στη Γένοβα
«Ρεπόρτερς»
Η αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην ενημερωτική εκπομπή του ΕΙΡΤ «Ρεπόρτερς» και στον δημοσιογράφο Δημήτρη Λυμπερόπουλο ο πατέρας του Κερκυραίου φοιτητή Κώστα Γεωργάκη, τέσσερα χρόνια μετά τον αυτοπυρπολισμό του στη Γένοβα της Ιταλίας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα μοναδικό τηλεοπτικό ντοκουμέντο, που προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 8 Οκτωβρίου 1974.
Ο Σπυρίδων Γεωργάκης μιλάει στον Δημήτρη Λυμπερόπουλο για την ηρωική πράξη του γιου του, που είχε σκοπό να αφυπνίσει τη διεθνή κοινή γνώμη για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Επίσης, περιγράφει όσα διαδραματίστηκαν, τα ξημερώματα της 19ης Σεπτεμβρίου 1970, στην πλατεία Ματεότι της Γένοβα και αναφέρεται στις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο ίδιος μέχρι να μεταφέρει κρυφά τη σορό του γιου του στην Ελλάδα για να γίνει η ταφή, στην οποία συμμετείχε μόνο η οικογένειά του.
Παράλληλα, ο Δημήτρης Λυμπερόπουλος διαβάζει το γράμμα που άφησε στον πατέρα του ο Κώστας Γεωργάκης, όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Η γη μας που γέννησε ελευθερία θα εξουδετερώσει την τυραννία».
Αρχισυνταξία: Δημήτρης Λυμπερόπουλος
20 Σεπτεμβρίου 1971: Θάνατος του ποιητή Γιώργου Σεφέρη
«Βιβλιόραμα» – Αφιέρωμα στον Γιώργο Σεφέρη
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της εκπομπής για το βιβλίο, «Βιβλιόραμα», παραγωγής 1991, είναι αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από τον θάνατό του, και σ’ αυτό εξετάζεται η σχέση του ποιητή με διάφορες Τέχνες.
Ο καθηγητής Δημήτρης Μαρωνίτης μιλάει για τις Τέχνες που αντανακλώνται μέσα στην ποίηση του Σεφέρη. Γίνεται λόγος για τη σχέση του Σεφέρη με τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία και τη μουσική.
Ειδικότερα, ο Ηρακλής Παπαλέξης συνομιλεί με τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο σχετικά με το ενδιαφέρον του Σεφέρη για τον κινηματογράφο, ο διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Ε. Χ. Κάσδαγλης, αναφέρεται στη σχέση του Σεφέρη με τη φωτογραφία και ο πανεπιστημιακός Θανάσης Νάκας μιλάει στην Έλενα Χουζούρη για τη σχέση του ποιητή με τη μουσική.
Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, η ηθοποιός Μαρίκα Τζιραλίδου απαγγέλλει ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη.
Σκηνοθεσία: Τζαννέτος Κομηνέας
Επιμέλεια εκπομπής: Ηρακλής Παπαλέξης
Έρευνα-παρουσίαση: Έλενα Χουζούρη
21 Σεπτεμβρίου 1990: Θάνατος σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλου
«Παρασκήνιο»
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1990, σε ηλικία 57 ετών, ο σημαντικός Έλληνας σκηνοθέτης Τάκης Κανελλόπουλος έφυγε από τη ζωή. Το Αρχείο της ΕΡΤ, για την επέτειο 35 ετών από τον θάνατό του, παρουσιάζει επεισόδιο της εκπομπής «Παρασκήνιο», παραγωγής 2000, αφιερωμένο στον ίδιο και στο έργο του. Με άξονα κυρίως τις τέσσερις ταινίες που ξεχώρισαν μέσα από το συνολικό έργο του, το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους «Μακεδονικός γάμος» (1960), και τα φιλμ μεγάλου μήκους, «Ουρανός» (1962), «Εκδρομή» (1966), «Παρένθεση» (1968), μιλούν για την προσωπικότητα και την κινηματογραφική ματιά του Τάκη Κανελλόπουλου οι συνεργάτες του, ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης, ο διευθυντής φωτογραφίας Συράκος Δανάλης, ο σκηνοθέτης Απόστολος Κρυωνάς, οι ηθοποιοί Αλεξάνδρα Λαδικού και Σπύρος Φωκάς και ο ζωγράφος και λογοτέχνης Κώστας Λαχάς.
Στη φιλμογραφία του Κανελλόπουλου και στα χαρακτηριστικά της, αναφέρονται οι κριτικοί κινηματογράφου Ανδρέας Τύρος και Ηλίας Κανέλλης, ο διευθυντής της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Θόδωρος Αδαμόπουλος και ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης.
Παρεμβάλλονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις ταινίες του, ενώ προβάλλεται φωτογραφικό υλικό με τον σκηνοθέτη, καθώς και από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Σκηνοθεσία-έρευνα: Ηλίας Γιαννακάκης