Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ
στον Φώτη Κόντογλου
Το Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη του Φώτη Κόντογλου, που «έφυγε» από τη ζωή στις 13 Ιουλίου 1965, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr και στη διεύθυνση http://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/fotis-kontogloy-13-ioylioy-1965/ την εκπομπή «Παρασκήνιο – Μνήμη Φώτη Κόντογλου».
Η εκπομπή, παραγωγής 1982, αναφέρεται στο έργο και στην προσφορά του λογοτέχνη, ζωγράφου και αγιογράφου Φώτη Κόντογλου (1895-1965) στα πολιτιστικά πράγματα της Ελλάδας. Η κόρη του, Δέσπω Μαρτίνου, παρουσιάζει σειρά βιογραφικών του στοιχείων και επισημαίνει αυτοβιογραφικές αναφορές στο έργο του «Πέδρο Καζάς».
Ο Φώτης Κόντογλου, γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1895, από πολύ νωρίς προσανατολίστηκε στη ζωγραφική. Γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα το 1913 και κατόπιν έφυγε για το Παρίσι, όπου ήρθε σε επαφή με διαφορετικές σχολές της δυτικής ζωγραφικής. Μέλος της μαθητικής παρέας του Γυμνασίου, στο Αϊβαλί, αλλά και της φοιτητικής στην Αθήνα υπήρξε ο συγγραφέας Στρατής Δούκας, ο οποίος μιλά στην εκπομπή για τα νεανικά τους χρόνια αλλά και το λογοτεχνικό του έργο «Πέδρο Καζάς» (1918) που θα εκδώσει ο ίδιος ο Στρατής Δούκας με δικά του έξοδα, έργο που τον καθιέρωσε στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής.
Η συγγραφέας Έλλη Αλεξίου αναφέρεται στη γνωριμία της με τον Φώτη Κόντογλου, το 1922, μέσα από το εν λόγω βιβλίο. Με τη μεσολάβηση του κύκλου Έλλης Αλεξίου και Βάσου Δασκαλάκη έρχεται στην Αθήνα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπου θα εργαστεί στον εκδοτικό οίκο Ελευθερουδάκη. Στη συνέχεια, ο εκδότης Αλέξανδρος Παπαδημητρίου μιλάει για τη συνεργασία του με τον Φώτη Κόντογλου και τη μεταξύ τους φιλία. Ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Νίκος Ζίας, μελετητής του έργου του Κόντογλου, αναφέρεται στην προσφορά του να φέρει έμπρακτα τη νεοελληνική ζωγραφική κοντά στις ρίζες του ελληνικού πολιτισμού, εντοπίζοντας και τη σύνδεσή του με τα ευρωπαϊκά κινήματα. Έπειτα, ο φακός της εκπομπής εισέρχεται στο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, όπου ο Δημήτρης Παπαστάμου, τότε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, παρουσιάζει την τοιχογραφία που βρισκόταν στο σπίτι του Φώτη Κόντογλου, στον παλιό αθηναϊκό οικισμό της Κυπριάδου. Επίσης, ο Νίκος Ζίας μας ξεναγεί στις τοιχογραφίες του Φώτη Κόντογλου στο Δημαρχιακό Μέγαρο της πόλης των Αθηνών και στο παρεκκλήσι της Αγίας Ειρήνης στο κτήμα της οικογένειας του Γεωργίου Πεσμαζόγλου στην Κηφισιά. Τέλος, στοιχεία της προσωπικότητας του Φώτη Κόντογλου φωτίζει ο γαμπρός του Γιάννης Μαρτίνος, σε σχέση με τις έννοιες της ελληνικής παράδοσης και της Ορθοδοξίας και τη σημασία τους στη ζωή του Κόντογλου.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής ακούγεται ηχογραφημένη η φωνή του Φώτη Κόντογλου, ο οποίος μιλάει για τα έργα του «Αϊβαλί η Πατρίδα μου» και «Πέδρο Καζάς», καθώς και για τη σχέση του με την παράδοση.
Ημερομηνία προβολής: 14/4/1982
Σκηνοθεσία: Τάκης Χατζόπουλος
