Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ
4η Αυγούστου 1936 – Δικτατορία Ιωάννη Μεταξά
Με αφορμή τη συμπλήρωση 83 ετών από την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 από τον Ιωάννη Μεταξά, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ την εκπομπή «Νεότερη Ελληνική Πολιτική Ιστορία 1750-1940, Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936-1940», παραγωγής 1992.
Πρόκειται για σειρά ντοκιμαντέρ του Άγγελου Σιδεράτου, που πραγματεύεται θέματα της πολιτικής Ιστορίας της Ελλάδας της περιόδου 1750-1940, μέσα από τη ματιά διακεκριμένων επιστημόνων. Το τελευταίο επεισόδιο της σειράς, παραγωγής 1992, ενταγμένο στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας για την περίοδο 1936-1940, εστιάζει στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936 και στην πολεμική προσπάθεια των Ελλήνων στο Αλβανικό Μέτωπο.
Περιγράφονται οι προσπάθειες του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου να καταπατήσει με διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις τις ατομικές ελευθερίες, μολονότι το Σύνταγμα τυπικά εξακολουθούσε να βρίσκεται σε ισχύ. Κύριος σκοπός ήταν η εκδίωξη των πολιτικών αντιπάλων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι δηλώσεις μετανοίας, το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, οι εκτοπίσεις των αντιφρονούντων και η λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ιδιαίτερη βοήθεια προς την επίτευξη αυτού του σκοπού παρείχε και η δημιουργία της ΕΟΝ.
Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας εκείνη την περίοδο, χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια ορθολογικής αξιοποίησης των δεδομένων της εποχής, τη γεωπολιτική θέση της χώρας και τα εθνικά συμφέροντα. Ο Ιωάννης Μεταξάς επιχείρησε να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία, τη δύναμη εκείνη που έλεγχε τις θαλάσσιες επικοινωνίες στο Αιγαίο και γενικά στη Μεσόγειο. Αναφέρεται μάλιστα, η ανεπιτυχής προσπάθεια τον Οκτώβριο του 1938 να συνάψει συμμαχία με σκοπό τη συνεργασία των δύο χωρών σε περίπτωση πολέμου στη Μεσόγειο.
Στον στρατιωτικό τομέα ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις προετοιμασίες του Γενικού Επιτελείου Στρατού, το οποίο προχώρησε με ορθά βήματα στην ολοκλήρωση της στρατιωτικής επιστράτευσης. Στόχος ήταν αρχικά η αναχαίτιση του εχθρού και κατόπιν με μια σφοδρή αντεπίθεση η εκδίωξή του από τα ελληνικά εδάφη. Ο Ιωάννης Μεταξάς πεθαίνει κατά τη διάρκεια του ελληνικού θριάμβου στο Αλβανικό Μέτωπο. Εξετάζεται η αντίφαση ένα δικτατορικό καθεστώς ν’ αντιστέκεται και να συνεργάζεται με τη Μεγάλη Βρετανία εναντίον του φασισμού, του οποίου ο Μεταξάς υπήρξε θαυμαστής. Με το ξέσπασμα του πολέμου, μάλιστα, έρχονται στην επιφάνεια όλες εκείνες οι κοινωνικές διεργασίες που το καθεστώς της 4ης Αυγούστου προσπάθησε, ανεπιτυχώς, ν’ ανακόψει. Υπό αυτό το πρίσμα επιχειρείται και μια ανάλυση της πολυτάραχης εποχής του Μεσοπολέμου, χαρακτηριστικά στοιχεία της οποίας ήταν τα στρατιωτικά κινήματα, η μετατροπή του εθνικού στρατού σε κομματικό, το καθεστωτικό ζήτημα και η διάβρωση του δημοκρατικού φρονήματος. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, όλα τα παραπάνω ανάγονται σ’ έναν κοινό τόπο που ήταν ο Εθνικός Διχασμός του 1915.
Σκηνοθεσία: Άγγελος Σιδεράτος
Έτος παραγωγής: 1992
Δείτε το αφιέρωμα στη διεύθυνση: https://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/4i-aygoystoy-1936-diktatoria-ioanni-metaxa/