Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ
για τα 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων (19 Μαΐου 1919)
Η 19η Μαΐου καθιερώθηκε ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και αναφέρεται στις σφαγές και στους εκτοπισμούς εναντίον ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του Πόντου ως απόρροια του τουρκικού εθνικισμού κατά την περίοδο 1914-1923.
Το 1919 εντάθηκε το εθνικιστικό τουρκικό κίνημα και η δράση των άτακτων συμμοριών (Τσέτες) κατά των χριστιανικών πληθυσμών, και στις 19 Μαΐου του ίδιου έτους ξεκινά η δεύτερη ιστορικά και πιο άγρια φάση εξόντωσης των Ελλήνων του Μικρασιατικού Πόντου.
Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων και το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ ένα επεισόδιο από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Μνήμη μου σε λένε Πόντο».
Θέμα του συγκεκριμένου επεισοδίου είναι η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Εξετάζονται τα γεγονότα της διεθνούς πολιτικής σκηνής και οι συσχετίσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, παράλληλα με τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Ειδική μνεία γίνεται στην άνοδο του τουρκικού εθνικισμού και στο κίνημα των Νεότουρκων το 1908, που οδήγησε στις εθνοκαθάρσεις του 20ού αιώνα στην περιοχή του Πόντου και της Δυτικής Μικράς Ασίας, με πρώτη τη Γενοκτονία των Αρμενίων τον Μάιο του 1915.
Καθοριστικό υπήρξε το νεοτουρκικό συνέδριο του 1911, στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, όπου στο εθνικό πρόβλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ορίστηκε ως επίλυση, η φυσική εξόντωση των γηγενών χριστιανικών εθνοτήτων.
Η αφήγηση εστιάζεται, επίσης, στα πολιτικά γεγονότα του 1919-1920 μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ήττα της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις μεταβολές στο διπλωματικό πεδίο, επιχειρώντας να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν στις βίαιες εκτοπίσεις και στις σφαγές των Ελλήνων του Πόντου.
Ακόμη αναλύεται η έννοια της Γενοκτονίας που επεκτείνεται επιπλέον στην εξάλειψη του πνευματικού και του υλικού πολιτισμού και που εφαρμόστηκε και με τις τρεις εκφάνσεις της στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου. Ειδική αναφορά γίνεται στο αντάρτικο του Πόντου, που οργανώθηκε για την αυτοπροστασία του Ελληνισμού της περιοχής από τους Τσέτες. Παρουσιάζεται ακόμη, το ψήφισμα διαμαρτυρίας Ελλήνων διανοουμένων προς την Ευρώπη και την Αμερική, τον Νοέμβριο του 1921 για τις σφαγές στον Πόντο.
Τέλος, ανιχνεύονται οι ευθύνες των Μεγάλων Δυνάμεων, των ελλαδικών κυβερνήσεων αλλά και της ποντιακής κοινότητας απέναντι στα τραγικά γεγονότα της Γενοκτονίας.
Τηλεοπτικός αφηγητής είναι ο Τάσος Παλαντζίδης, ενώ τις ιστορικές πτυχές φωτίζουν οι καθηγητές Ιάκωβος Μιχαηλίδης (επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), η Σοφία Ηλιάδου-Τάχου (αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), ο Στάθης Πελαγίδης (ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) και ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης (καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας).
Για τα γεγονότα της περιόδου μιλούν επίσης, ο συγγραφέας Γιώργος Αντωνιάδης και ο φιλόλογος Χρήστος Ανδρεάδης.
Περιλαμβάνεται πλούσιο αρχειακό υλικό, καθώς και αποσπάσματα από το θεατρικό έργο «Η Έξοδος – Μαρτυρίες Ποντίων Προσφύγων» σε σκηνοθεσία Γιώργου Γαλάντη.
Σκηνοθεσία: Κώστας Χαραλάμπους
Έτος παραγωγής: 2011
Στο αφιέρωμα περιλαμβάνεται link που παραπέμπει στην εκπομπή «Χαμένες πατρίδες, Πόντος και Καππαδοκία», από τη σειρά «Στο χώρο της Ιστορίας», παραγωγής 1987, η οποία αναφέρεται στην ιστορία των Ελλήνων του Μικρασιατικού Πόντου και της Καππαδοκίας.
Δείτε το αφιέρωμα στη διεύθυνση: http://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/imera-mnimis-gia-ti-genoktonia-ton-ellinon-toy-pontoy-19i-ma%CE%90oy/