Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ
στον Ηλία Ηλιού (25 Ιανουαρίου 1985)
Με αφορμή τη συμπλήρωση 35 χρόνων από τον θάνατο του Ηλία Ηλιού, διανοούμενου και σημαντικότατου στελέχους της ελληνικής Αριστεράς, ο οποίος «έφυγε» από τη ζωή στις 25 Ιανουαρίου 1985, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε παρουσιάζει στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ το ντοκιμαντέρ από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Μονόγραμμα», στο οποίο αυτοβιογραφείται ο ίδιος ο πολιτικός. Άνθρωπος με γενική παιδεία και πνευματική καλλιέργεια, ο Ηλίας Ηλιού, υπήρξε πρότυπο για την κοινοβουλευτική παρουσία της Αριστεράς και συγκέντρωνε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που στη μεταπολίτευση του απεδόθη το προσωνύμιο «Νέστορας της Αριστεράς».
«Μονόγραμμα-Ηλίας Ηλιού»
Σειρά αυτοβιογραφικών ντοκιμαντέρ, των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη, όπου σκιαγραφούνται προσωπικότητες από τον πνευματικό, καλλιτεχνικό, πολιτικό και κοινωνικό χώρο. Στην συγκεκριμένη εκπομπή αυτοβιογραφείται ο Ηλίας Ηλιού (γεν. 1904 – θαν. 1985), ηγετικό στέλεχος της Αριστεράς, με πλούσια κοινοβουλευτική παρουσία και δράση.
Η αυτοβιογραφική παρουσίαση του Ηλία Ηλιού ξεκινά από τα παιδικά του χρόνια στη Λήμνο, όπου γεννήθηκε το 1904. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρωτοδιορίστηκε δικηγόρος στη Μυτιλήνη το 1928. Πολιτεύτηκε για πρώτη φορά το 1932 και το 1936 με το κόμμα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου στο νομό Λέσβου, και απέτυχε. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, πήρε ενεργά μέρος στην Αντίσταση και όπως ο ίδιος λέει «με συνεπήρε, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του Έθνους, το κίνημα του ΕΑΜ». Στη συνέχεια, το 1945, έγινε μέλος του ΚΚΕ.
Στα ταραγμένα χρόνια του τέλους της Κατοχής και στη μετεμφυλιακή περίοδο συμμετείχε στην εκδοτική προσπάθεια της αριστερής διανόησης και στη δημιουργία εντύπων όπως το περιοδικό «Ανταίος», για το οποίο κάνει λόγο στην εκπομπή. Παράλληλα, ως δικηγόρος, ανέλαβε την υπεράσπιση των διωκόμενων αριστερών, σε όλες τις μεγάλες δίκες της προδικτατορικής περιόδου. Ο ίδιος αφηγείται, όμως, τις προσωπικές διώξεις που υπέστη, καθώς εκτοπίστηκε δύο φορές: στην Ικαρία από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο του 1947 και από τον Μάρτιο του 1948 έως το φθινόπωρο του 1951 στην Ικαρία, στη Μακρόνησο, και στον Άγιο Ευστράτιο.
Το 1951 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς στην Εκλογική περιφέρεια Λέσβου-Λήμνου αν και ήταν εξόριστος, αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε. Στις εκλογές του 1956 ο Ηλιού εξελέγη βουλευτής Λέσβου με τον συνασπισμό της «Δημοκρατικής Ένωσης», και επανεξελέγη βουλευτής Λέσβου με την ΕΔΑ στις εκλογές του 1958, του 1961, του 1963 και Αθήνας στις εκλογές του 1964. Θυμάται τα χρόνια που η ΕΔΑ –της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος- ήρθε δεύτερο κόμμα στις εκλογές το 1958 και αφηγείται ένα ανέκδοτο περιστατικό για τον Γεώργιο Παπανδρέου, με τον οποίο διατηρούσε φιλικές και οικογενειακές σχέσεις. Σ’ όλη την περίοδο της κοινοβουλευτικής του σταδιοδρομίας επρόκειτο να ξεχωρίσει ως ο κατ’ εξοχήν κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ κι ένας από τους κορυφαίους ρήτορες του Κοινοβουλίου, ο οποίος στα σκληρά χρόνια της μετεμφυλιακής περιόδου εκπροσώπησε με μετριοπάθεια στη Βουλή την ελληνική Αριστερά.
Επίσης, θυμάται τη σύλληψή του με την κήρυξη της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 και τη μεταφορά του αρχικά στον Ιππόδρομο του Φαλήρου όπου βασανίστηκε. Στη συνέχεια εκτοπίστηκε στη Γυάρο. Αφηγείται ακόμη τη σύλληψη του σκίτσου-πίνακα του Μποστ που απεικόνιζε τον Γ. Παπανδρέου, τον ηγέτη της ΕΚ, και τον ίδιο, κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της ΕΔΑ, σε στυλ βυζαντινής εικόνας. Μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών ανασυγκρότησε την ΕΔΑ και ανέλαβε την προεδρία της. Για δύο κοινοβουλευτικές περιόδους εκλέχθηκε βουλευτής με την Ενωμένη Αριστερά (1974) και με τη Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων (1977). Αποχώρησε από την πολιτική το 1981.
Εκτός, από τον πολιτικό του βίο, ο Ηλίας Ηλιού αναφέρεται στην ιδιωτική του ζωή, στη γνωριμία με τη γυναίκα του Ελευθερία Καλδή, η οποία εμφανίζεται να μιλάει για εκείνον, και στα παιδιά του, τον Φίλιππο και τη Μαρία Ηλιού. Τέλος, μιλάει για τη Βουλή και τη δράση του ως βουλευτή, και σχολιάζει πολιτικές προσωπικότητες, Έλληνες και ξένους ηγέτες, που ξεχωρίζει.
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 23/3/1982
Σκηνοθεσία: Νίκος Αντωνάκος
Φωτογραφία: Λευτέρης Παυλόπουλος
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Το φιλμ στο οποίο αποτυπώθηκε το ντοκιμαντέρ συντηρήθηκε, ψηφιοποιήθηκε και αποκαταστάθηκε στα εργαστήρια του Αρχείου της ΕΡΤ με τον νέο εξοπλισμό και τις υποδομές που πλέον διαθέτει (film scanner, color correction).
Δείτε το αφιέρωμα στη διεύθυνση: https://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/ilias-ilioy-25-ianoyarioy-1985/