Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ
στον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (8 Ιανουαρίου 1944)
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του εμβληματικού ποιητή της γενιάς του Μεσοπολέμου, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, ο οποίος αυτοκτόνησε στις 8 Ιανουαρίου 1944, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ το ντοκιμαντέρ «Εποχές και συγγραφείς – Ναπολέων Λαπαθιώτης», παραγωγής 2013.
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944). Παράλληλα, διατρέχει τις ιστορικοπολιτικές εξελίξεις και την πνευματική ατμόσφαιρα του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.
Με βασικό άξονα το απομνημονευτικό έργο του ίδιου του ποιητή, το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί αρχικά τη νεανική περίοδο της ζωής του και τις επιρροές που δέχθηκε από το αστικό οικογενειακό του περιβάλλον.
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Λεωνίδα Λαπαθιώτη, ανώτατου στρατιωτικού -ο οποίος διετέλεσε βουλευτής τη διετία 1903-1905 και υπουργός Στρατιωτικών το 1909- και της Βασιλικής Παπαδοπούλου, ανιψιάς του Χαρίλαου Τρικούπη. Το 1901, σε ηλικία 13 ετών, εξέδωσε το πρώτο του έμμετρο δράμα «Νέρων ο Τύραννος», ενώ το 1905 εμφανίστηκε επίσημα στα Νεοελληνικά Γράμματα με τη δημοσίευση των πρώτων του ποιημάτων του στον «Νουμά». Έκτοτε, συνεργάστηκε με τα περισσότερα μεσοπολεμικά περιοδικά και πολλές εφημερίδες. Την ίδια εποχή γράφτηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών.
Μέσα στη δίνη των Βαλκανικών Πολέμων, ο Λαπαθιώτης ύμνησε με το έργο του τον πόνο της μάνας για το παιδί που σκοτώνεται στο μέτωπο, ενώ κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού τάχθηκε στο πλευρό του Βενιζέλου και ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου γνωρίστηκε με τον Αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, τον οποίο και θαύμαζε. Γίνεται λόγος για τη μεταξύ τους επικοινωνία αλλά και για την επίδραση του πολιτισμού της Ανατολής, όπως ο ίδιος την αφηγήθηκε στην αυτοβιογραφία του. Παράλληλα, ξεδιπλώνονται πτυχές του αντισυμβατικού του βίου, όπως η μύησή του στα ναρκωτικά, η σύνδεσή του με την κοινωνία του υποκόσμου στους τεκέδες της Αθήνας και του Πειραιά, που με παραστατικό τρόπο περιγράφει στη νουβέλα του «Το Τάμα της Ανθούλας» (1932), αλλά και οι ομοφυλοφιλικές ερωτικές του προτιμήσεις. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στο σκάνδαλο που προκάλεσε η δημοσίευση στο περιοδικό «Ανεμώνη» του ποιήματός του «Κι έπινα μέσ’ απ’ τα χείλη σου», λόγω της ερωτικής θεματικής του.
Οι συνεντεύξεις του Γιάννη Παπακώστα, ομότιμου καθηγητή Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, του ποιητή Χάρη Μεγαλυνού, της αναπληρώτριας καθηγήτριας ΕΚΠΑ, Χριστίνας Ντούνια, καθώς και του συγγραφέα Νίκου Σαραντάκου, φωτίζουν το έργο του Λαπαθιώτη και τα χαρακτηριστικά του, τονίζοντας τη σχέση του με τον αισθητισμό και τη ρομαντική διάθεση της εποχής του.
Επίσης, ο σκηνοθέτης Τάκης Σπετσιώτης και ο συνθέτης Νίκος Ξυδάκης περιγράφουν τους λόγους που τους ώθησαν να ασχοληθούν με τον ποιητή, ο πρώτος μέσα από την ταινία του «Μετέωρο και Σκιά» (1985) και ο δεύτερος μέσα από τη μελοποίηση του ποιήματος «Ερωτικό», τονίζοντας ταυτόχρονα τη μουσικότητα της ποίησής του. Ο τραγουδιστής Ορφέας Περίδης μιλάει, επίσης, για την απλότητα των στίχων του και τη λαϊκότητα του ποιητικού του λόγου. Ακόμη, γίνεται λόγος για τη σχέση του με τη γενιά του ’30. Τέλος, εξετάζονται οι πολιτικές του απόψεις -ο ίδιος εξέφρασε ρητά τη συμπάθειά του στο κομμουνιστικό κίνημα- οι θρησκευτικές του αντιλήψεις και η σχέση του με το θάνατο.
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης αυτοκτόνησε με περίστροφο τα ξημερώματα της 8ης Ιανουαρίου του 1944 στα 56 του χρόνια.
Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ προβάλλονται σκηνές από την ταινία «Μετέωρο και Σκιά» (1985) του Τάκη Σπετσιώτη, καθώς και γελοιογραφίες-σκίτσα του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, τα οποία δημοσίευε στο περιοδικό «Μπουκέτο». Ακούγεται το τραγούδι «Όλο βιολέτες στόλισα» σε στίχους Ν. Λαπαθιώτη, που ερμηνεύει ο Ορφέας Περίδης.
Κείμενο-σκηνοθεσία: Τάκης Σπετσιώτης
Παραγωγός: Τάσος Ψαρράς
Έτος παραγωγής: 2013
Δείτε το αφιέρωμα στη διεύθυνση: http://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/napoleon-lapathiotis-8-ianoyarioy-1944/