ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΝΕΑΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ
ΕΡΤ2 – Δευτέρα 18.10.2021, στις 17:00
«Διασπορά – Παροικίες – Ευεργεσία
Από το Εγώ στο Εμείς»
Με τον Νίκο Μεγγρέλη και την Εριφύλη Μαρωνίτη
Τα βήματα και τον περιπετειώδη βίο των μεγάλων εθνικών μας ευεργετών παρουσιάζει η νέα σειρά ντοκιμαντέρ «Διασπορά – Παροικίες – Ευεργεσία. Από το Εγώ στο Εμείς», με τον Νίκο Μεγγρέλη και την Εριφύλη Μαρωνίτη, που κάνει πρεμιέρα στην ΕΡΤ2, τη Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2021, στις 17:00.
Μεγαλούργησαν στα κέντρα της Ελληνικής Διασποράς, στήριξαν με τις γενναιόδωρες ευεργεσίες τους το νέο ελληνικό κράτος, το εθνικό κέντρο, ευεργέτησαν τον τόπο καταγωγής τους. Έφτιαξαν ισχυρές κοινότητες, στην Αλεξάνδρεια, στην Οδησσό, στη Βιέννη, στη Νίζνα, στο Λιβόρνο, στη Μασσαλία, στην Κωνσταντινούπολη κι αλλού. Δημιούργησαν δίκτυα, κυριάρχησαν στο εμπόριο αλλά και στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Ευφυείς, καινοτόμοι, τολμηροί, ευρηματικοί, πατριώτες, μέλη μιας διεθνούς αστικής τάξης, ταξίδεψαν στα αχανή όρια τριών αυτοκρατοριών της εποχής, αναζητώντας ευκαιρίες, δρόμους συναλλαγών, αλλά και τον πλούτο που χαρίζει το μεγάλο ταξίδι σε άγνωστες πόλεις, άλλους πολιτισμούς και θρησκείες.
Οι εθνικοί ευεργέτες, οι μεγάλοι ευεργέτες, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό, και συγκριτικά όχι και τόσο γνωστό, κεφάλαιο της νεότερης Ιστορίας μας. Ζωσιμάδες, Καπλάνης, Αρσάκης, Ζάππες, Δόμπολης, Σίνες, Τοσίτσας, Στουρνάρης, Αβέρωφ, Μπενάκηδες, Χωρέμηδες, Μαρασλής, Βαρβάκης, Συγγρός, Πάντος, Χαροκόπος, Αιγινήτης και πολλοί άλλοι, άφησαν μια εμβληματική κληρονομιά στην πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους, στα Γιάννενα, καθώς και στους τόπους παραμονής ή διαμονής τους.
Έκαναν πρόταγμά τους την παιδεία, χρηματοδότησαν σχολεία, εκκλησίες, παρθεναγωγεία, Βιβλιοθήκες, συσσίτια, νοσοκομεία. Πίστεψαν και στήριξαν την εθνική αναγέννηση. Τον Διαφωτισμό. Και σ’ ένα επόμενο στάδιο, μετά τη δημιουργία του νέου κράτους έκαναν δωρεές όχι μόνο για εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και για τις αναγκαίες υποδομές, σωφρονιστικούς φορείς, για τη στήριξη των απόρων. Για τον επιδιωκόμενο αστικό εκσυγχρονισμό. Για τον πολιτισμό.
Τα βήματα και τον περιπετειώδη βίο των ευεργετών, που γίνεται μεγεθυντικός φακός για να ξαναδιαβάσουμε, για να ξαναμάθουμε την νεότερη Ιστορία του Ελληνισμού, αναζήτησε και καταγράφει η νέα σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ2 με τίτλο «Διασπορά – Παροικίες – Ευεργεσία. Από το Εγώ στο Εμείς». Μια πραγματική έρευνα σε βάθος, για το αποκαλυπτικό κεφάλαιο του ευεργετισμού. Από τον 18ο αιώνα μέχρι και την κατάρρευση των αυτοκρατοριών, στην περίοδο δημιουργίας εθνικών κρατών, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, στον σύγχρονο ιδρυματικό ευεργετισμό.
Τη σειρά σκηνοθετεί ο δημοσιογράφος και βραβευμένος σκηνοθέτης Νίκος Μεγγρέλης, ενώ το σενάριο και η δημοσιογραφική έρευνα ανήκουν στη δημοσιογράφο και ασχολούμενη με θέματα πολιτισμού, δικτύωσης και διαχείρισης, Εριφύλη Μαρωνίτη. Επιστημονική σύμβουλος της σειράς, είναι η Ματούλα Τομαρά – Σιδέρη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Η κάμερα της εκπομπής ταξιδεύει στις άλλοτε ακμάζουσες ελληνικές παροικίες της Οδησσού, της Αλεξάνδρειας, της Βιέννης, του Βουκουρεστίου, της Νίζνας, της Κωνσταντινούπολης, καταγράφοντας τα μεγάλα ευεργετήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν εκεί, αναζητώντας τεκμηριωμένες πληροφορίες και άγνωστο έως σήμερα αρχειακό υλικό. Συνομιλεί με τους λιγοστούς απογόνους των μεγάλων οικογενειών. Αναζητεί τη συνέχεια του Ελληνισμού στο παρόν.
Η αφήγηση κάθε επεισοδίου έχει προσωποκεντρικό χαρακτήρα. Το επεισόδιο ξεκινά ερευνώντας και αποτυπώνοντας το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται ο πρωταγωνιστής-ευεργέτης. Τον τόπο καταγωγής του αλλά και τις απρόβλεπτες μετακινήσεις του. Τον τόπο ή τους τόπους διαμονής. Λοξοδρομεί σε πρόσωπα και γεγονότα που έπαιξαν καίριο ρόλο, άγνωστα μέχρι σήμερα. Εντοπίζει και παρουσιάζει ελληνικές ρίζες και μακρινή καταγωγή πίσω από παραλλαγμένα ξένα σήμερα ονόματα, σε διάσημους του διεθνούς πολιτισμού και της οικονομίας. Παρακολουθεί τη θεαματική εξέλιξη των ευεργετών, κοινωνική και οικονομική, την ή τις κοινότητες που τους περιέβαλαν, τις δυσκολίες αλλά και τις ανατροπές μιας περιπετειώδους ζωής, όπου το συλλογικό συναντά το ατομικό αλλά και την εθνική πορεία για κρατική υπόσταση, ταυτότητα και συνείδηση.
Η δημοσιογραφική έρευνα είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και η νέα σειρά ντοκιμαντέρ φιλοξενεί στα 16 επεισόδιά της, δεκάδες συνεντεύξεις καθηγητών, ακαδημαϊκών, εξειδικευμένων ερευνητών κι άλλων ειδικών, πρωτογενές οπτικό υλικό, καθώς και αρχειακό.
Φωτίζει τις διαφορετικές πτυχές του ευεργετισμού -ενός πολυπρισματικού φαινομένου, στο οποίο συναντάται η Ιστορία με τη γεωγραφία, η οικονομία με την πολιτική, τα αρχεία με τις συλλογές, το ταπεινό με το υψηλό, η αρχή των πραγμάτων με την έκπτωση στερεοτύπων, ο πόλεμος με την ειρήνη, οι Τέχνες με τα Γράμματα, η φτώχεια με τον πλούτο, η ευεργεσία με εκείνους που έχουν ανάγκη. Κι όλα αυτά σ’ έναν κόσμο που αλλάζει σύνορα, συνείδηση, αντιλήψεις και ταυτότητα.
Τι θα ήταν η Αθήνα, τι θα ήταν τα Γιάννενα κι άλλες πόλεις χωρίς τους ευεργέτες;
Μήπως η νεότερη Ιστορία μας έχει λαμπρές σελίδες παιδείας, στοχασμού και διαφωτισμού, σε αιώνες και εποχές που δεν φανταζόμαστε;
Μήπως οι Έλληνες είναι ο λαός με τη μεγαλύτερη διασπορά;
Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2021, ώρα 17:00
Πρεμιέρα – Επεισόδιο 1ο: «Ζώης Καπλάνης – Αδελφοί Ζωσιμάδες»
Αρχίζει το ταξίδι στις ζωές των ανθρώπων που με τις ευεργεσίες τους καθόρισαν την ίδρυση και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Ο δημοσιογράφος και σκηνοθέτης Νίκος Μεγγρέλης και η δημοσιογράφος Εριφύλη Μαρωνίτη θα αναζητήσουν τα ίχνη τους σε τρεις αυτοκρατορίες, την Τσαρική, την Οθωμανική και την Αυστροουγγρική, ξεκινώντας από τους πρώτους ευεργέτες τον 18ο αιώνα, οι οποίοι δημιούργησαν ένα είδος ηθικού κανόνα για πολλούς μετέπειτα πλούσιους Έλληνες της διασποράς να ακολουθήσουν το συγκεκριμένο πρότυπο.
Στο πρώτο επεισόδιο θα βρεθούμε στην προεπαναστατική περίοδο, όπου οι ευεργέτες είναι κυρίως Ηπειρώτες έμποροι οι οποίοι στρέφονται στην παιδεία και την εκδοτική δραστηριότητα, καθώς η καλλιέργειά της ταυτίζεται με την εθνική αναγέννηση και βεβαίως με το εκπαιδευτικό όραμα του Ιωάννη Καποδίστρια. Συγκεκριμένα, σκιαγραφείται η ζωή και το έργο του Ζώη Καπλάνη, καθώς και των έξι αδερφών Ζωσιμάδων. Η κάμερα της εκπομπής ταξιδεύει στα Ιωάννινα, στο Μέτσοβο, στο Βουκουρέστι, στο Κίεβο, στη Νίζνα της σημερινής Ουκρανίας, στη Βιέννη και μεταφέρει την ιστορία τους αλλά και το σπουδαίο τους αποτύπωμα.
Η Εριφύλη Μαρωνίτη και ο Νίκος Μεγγρέλης συνομιλούν με σημαντικούς ερευνητές, ακαδημαϊκούς και επιστήμονες, όπως οι Θάνος Βερέμης (ιστορικός, ομότιμος καθηγητής ΑΕΙ), Μαρία Ευθυμίου (καθηγήτρια Ιστορίας ΑΕΙ), Νίκος Βατόπουλος (δημοσιογράφος – συγγραφέας), Ευγένιος Τσερνουχίν (επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας Επιστημών Ουκρανίας), Άννα Μανδυλαρά (επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΕΙ), Αλέξανδρος Μορόζοβ (διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Μικόλα Γκόγκολ στη Νίζνα της Ουκρανίας), Λένα Διβάνη (συγγραφέας, καθηγήτρια ΑΕΙ) κ.ά. Και αναδεικνύουν το σπουδαίο έργο αυτών των ανθρώπων για την ανάπτυξη και τη στήριξη της παιδείας, για τη διάσωση και τη διαφύλαξη της ελληνικής κληρονομιάς και για τη διασύνδεσή τους με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.
Παρουσίαση: Νίκος Μεγγρέλης – Εριφύλη Μαρωνίτη
Σκηνοθεσία: Νίκος Μεγγρέλης
Σενάριο – έρευνα: Εριφύλη Μαρωνίτη
Επιστημονική σύμβουλος: Ματούλα Τομαρά – Σιδέρη
Αρχισυνταξία: Πανίνα Καρύδη
Δημοσιογραφική έρευνα: Τζίνα Ζορμπά
Οργάνωση παραγωγής: Βάσω Πατρούμπα
Διεύθυνση παραγωγής: Μάριος Πολυζωγόπουλος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Μισουρίδης, Δημήτρης Κορδελάς, Χρόνης Τσιχλάκης
Μοντάζ – μίξη ήχου: Δημήτρης Πολυδωρόπουλος
Βοηθός διεύθυνσης παραγωγής: Αλεξάνδρα Βάρδα
Βοηθός σκηνοθέτη: Νεφέλη Φραντζέσκα Βλαχούλη
Γραφικά – ειδικά εφέ: Νίκος Πολίτης
Συνθέτης πρωτότυπης μουσικής: Μάνος Μαρκαντώνης
Εικονοληψία: Κατερίνα Μαρκουλάκη, Νίκος Θεοδωρόπουλος, Μαξιμιλιανός Παπαδόπουλος
Χειριστής Drone – Ιωάννινα: Γιώργος Γεωργούλας
Χειριστής Drone – Νίζνα: Andrey Noga
Εκτέλεση παραγωγής: On The Move IKE
Παραγωγή: ΕΡΤ Α.Ε. 2021