ΕΡΤ2
Αφιέρωμα στη μνήμη του Μάριο Βίττι
Τροποποιήσεις προγραμμάτων
ΣΑΒΒΑΤΟ 18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023
Ο Μάριο Βίττι γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1926 από πατέρα Ιταλό και μητέρα Ρωμιά. Από τα μαθητικά του χρόνια, με την προτροπή του καθηγητή Δημήτρη Μάνου, άρχισε να μελετά την Νεοελληνική Λογοτεχνία και να αρθρογραφεί στο περιοδικό «Τέχνη» της Πόλης. Σπούδασε φιλολογία στη Ρώμη και σχετίστηκε με τους σπουδαίους Ιταλούς ποιητές Ουγκαρέτι και Κουαζίμοντο. Ο Μάριο Βίττι από πολύ νωρίς άρχισε να μεταφράζει Έλληνες λογοτέχνες στα ιταλικά και ιδιαίτερα τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Καζαντζάκη κλπ. Έζησε στην Αθήνα για 2 χρόνια το 1951 και το 1952 γνωρίστηκε και συνδέθηκε με στενή φιλική σχέση με πολλούς ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους και άλλους δημιουργούς, όχι μόνο της γενιάς του ΄30 με την οποία ασχολήθηκε ιδιαίτερα, αλλά και με τις προγενέστερες και τις μεταγενέστερες γενιές.
Δίδαξε Νεοελληνική λογοτεχνία σε πανεπιστήμια της Ιταλίας και γρήγορα καθιερώθηκε ως ο σημαντικότερος νεοελληνιστής με πλούσιο συγγραφικό έργο και σημαντικές λογοτεχνικές ανακαλύψεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε την «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», τη «Γενιά του ΄30», τα βιβλία του για τον Ανδρέα Κάλβο, την «Ιδεολογική λειτουργία της Ελληνικής Ηθογραφίας», τις μονογραφίες του για το Σεφέρη και τον Ελύτη, την ανακάλυψη του θεατρικού δράματος του 1646 «Ευγένα», την ανακάλυψη επίσης του παλαιότερου κειμένου του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, του Νικολάου Σοφιανού, τη «Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι», το «Έρωτος αποτελέσματα» και άλλα.
Τιμήθηκε ως επίτιμος καθηγητής από τα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Παρισιού και Κύπρου.
Μια άλλη εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ενασχόληση του Μάριο Βίττι ήταν και η σχέση του με τη φωτογραφία. Για πολλές δεκαετίες αποτύπωσε με το φωτογραφικό του φακό τα πρόσωπα, συγγραφέων, ποιητών, ζωγράφων, εκδοτών κλπ. Ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Τσίρκας, ο Αναγνωστάκης, ο Μυριβήλης, ο Μόραλης, ο Βασιλείου, ο Κατσίμπαλης, ο Ντε Κίρικο, ο Ουγκαρέτι, ο Σαλβατόρε Κουαζίμοντο αποθανατίζονται από το Μάριο Βίττι, στην Αθήνα, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στην Ύδρα και αλλού, και δημιουργεί έτσι μια μεγάλη πινακοθήκη των πνευματικών ανθρώπων στα μέσα του 20ου αιώνα.
O Μάριο Βίττι ήρθε στην Αθήνα για τα γυρίσματα της εκπομπής «Παρασκήνιο». Αφηγήθηκε στο φακό της μηχανής τη ζωή του και το έργο του, και περιέγραψε σπάνιες στιγμές από τις συναντήσεις του με τους πιο σημαντικούς Έλληνες λογοτέχνες.
Για τον σπουδαίο νεοελληνιστή καθηγητή μίλησαν επίσης ο ποιητής και κριτικός Νάσος Βαγενάς, ο Αλέξης Πολίτης (ομότιμος καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο Κρήτης), ο Άγγελος Δεληβοριάς (διευθυντής του μουσείου Μπενάκη), ο Βρασίδας Κάραλης (καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Σίδνει), ο ιστορικός Δημήτρης Αρβανιτάκης, ο Διονύσης Καψάλης (διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης) και ο διδάκτωρ Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Φίλιππος Παππάς.
19.00 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΣΤΙΒΟΥ – ΣΕΦ (Ζ)
«1η Ημέρα»
…………………………………………………………………………….
Μετά την καταδίωξη από το ιουδαϊκό ιερατείο και τους διωγμούς από τη ρωμαϊκή εξουσία, η Εκκλησία πορεύεται τον δρόμο της στο νέο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον της εποχής μετά τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Στο πεδίο αυτό συναντάται με τον ελληνικό πολιτισμό και την αρχαία θρησκεία, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί και εξαπλωθεί στον ελληνορωμαϊκό κόσμο του 4ου αιώνα.
Κοινός τόπος συνάντησης είναι η ελληνική γλώσσα, ως κοινή γλώσσα των λαών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Μεγάλοι Πατέρες της εποχής αξιοποιούν τις φιλοσοφικές έννοιες των Ελλήνων στοχαστών, χωρίς να προσλαμβάνουν το θρησκευτικό υπόβαθρο της φιλοσοφίας τους.
Οι αρχαιολάτρες φιλόσοφοι και οι στοχαστές, από την άλλη, αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση τη νέα πίστη, η οποία ωστόσο ολοένα και περισσότερο κερδίζει έδαφος όχι μόνο ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους αλλά και στους μορφωμένους και ευγενείς της εποχής.
Στην Αθήνα, την πόλη των φιλοσόφων, συναντώνται ως φοιτητές δύο εμβληματικές μορφές αυτής της περιόδου, ο Ελληνολάτρης πρίγκιπας και μετέπειτα αυτοκράτορας Ιουλιανός και ο Βασίλειος, αργότερα επίσκοπος Καισαρείας και μέγας θεολόγος, μαζί με τον αδερφικό του φίλο Γρηγόριο Θεολόγο.
Ο Βασίλειος, μαζί με τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, θα αντιταχθεί στην προσπάθεια του Ιουλιανού να επαναφέρει την παλιά θρησκεία, ως μέσο για την ανανέωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Η πραγματικότητα θα αποδείξει ότι οι εποχές είχαν αλλάξει και ο σύντομος βίος του Ιουλιανού θα αφήσει την προσπάθειά του για επαναφορά της αρχαίας θρησκείας μετέωρη.
Η Ιστορία θα δικαιώσει τον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος με την περίφημη επιστολή του «Προς τους νέους», διαχωρίζει την ελληνική παιδεία από την αρχαία θρησκεία, ανοίγοντας τον δρόμο για την πολύ γόνιμη συνάντηση χριστιανισμού-ελληνισμού.
«Όσοι στα συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων δεν αναζητούν μονάχα την ηδύτητα και την χάρη του λόγου μπορούν να αποκομίσουν και κάποια ωφέλεια για την ψυχή. Και όπως κόβοντας το τριαντάφυλλο, αποφεύγουμε τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς, έτσι και από τα κείμενα αυτά θα πάρουμε ό,τι είναι χρήσιμο και θα προφυλάξουμε τον εαυτό μας από ό,τι είναι επιζήμιο». Απόσπασμα από την επιστολή «Προς τους νέους», Μέγας Βασίλειος
Στο επεισόδιο ακούγονται αποσπάσματα από: Ευριπίδης, Ιππόλυτος-Ευριπίδης, Ελένη-Όμηρος, Ιλιάδα –Ιουλιανός, Μισοπώγων-Μέγας Βασίλειος, Λόγοι, Επιστολές-Κ. Π.Καβάφης, Στα περίχωρα της Αντιόχειας Μέγας Βασίλειος, Ομιλία εις το ρητόν του κατά Λουκάν Ευαγγελίου “καθελώ μου τας αποθήκας και μείζονας οικοδομήσω” και Περί πλεονεξίας, 7 Μέγας Βασίλειος, Απόσπασμα από την Επιστολή Προς Νέους Μέγας Βασίλειος, Επιστολή στον Ιουλιανό Μέγας Βασίλειος, Ασκητικές Διατάξεις
Σκηνοθεσία: Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού.
Σενάριο: Λένα Βουδούρη.
Μοντάζ: Γιάννης Τσιτσόπουλος.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Βαγγέλης Κουλίνος.
Πρωτότυπη μουσική: Μάριος Αριστόπουλος.
Αφήγηση: Κώστας Καστανάς.
Έρευνα: π. Γεώργιος Μεταλληνός (ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Ιόλη Καλαβρέζου (Dumbarton Oaks – καθηγήτρια της Ιστορίας της Βυζαντινής Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ΗΠΑ), Κωνσταντίνος Γανωτής (φιλόλογος), Μαρίνα Κολοβοπούλου (λέκτορας Ιστορίας Δογμάτων, Τμήμα Θεολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών), Νίκος Ξιώνης (λέκτορας Δογματικής, Τμήμα Θεολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών), Κωνσταντίνος Κορναράκης (επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Ανδριάνα Ζέπου (θεολόγος), Γιώργος Τσούπρας (καθηγητής Θεολογίας)
11.30 ΜΕ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗ
……………………………………………………………………