ΕΡΤ2 – Τροποποίηση προγράμματος | Παρασκευή 28.02.2025

Σκηνοθεσία: Stéphane Bergouhgnioux

Το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα ψηφιδωτό, μία ευρεία σύνθεση, η πραγματοποίηση της οποίας κράτησε τέσσερα χρόνια.

Μέσα απ’ αυτή τη σύνθεση, με σταθερό άξονα τη μεταφορά της Εθνικής Βιβλιοθήκης από το Βαλλιάνειο κτήριο της οδού Πανεπιστημίου, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αναδύεται ολόκληρος ο μικρόκοσμος της Εθνικής Βιβλιοθήκης, από το Συμβούλιο μέχρι τους τελευταίους βοηθητικούς εργαζόμενους.

Από τα σπάνια βιβλία μέχρι τα χειρόγραφα και τις μεγάλες συλλογές.

Ένας μικρόκοσμος που αποτελεί πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας της Νεότερης Ελλάδας, διακόσια χρόνια μετά από την ανεξαρτησία της.

Δυσκίνητος, γραφειοκρατικός, βρόμικος, παραδομένος στη φθορά, που κρύβει, όμως, ορισμένους ανεκτίμητους πνευματικούς θησαυρούς στις, κατά τα άλλα, φτωχές και ρημαγμένες, από τις συνεχείς κλοπές μέσα στα χρόνια, συλλογές της.

Όλα αυτά, σε ένα υπέροχο νεοκλασικό κτήριο, που παραπέμπει ευθέως στην Αρχαία Ελλάδα και το πνεύμα της Δημοκρατίας του Περικλή.

Άλλωστε, η έννοια της Δημοκρατίας είναι άρρηκτα δεμένη με την Εθνική Βιβλιοθήκη. Καθώς δεν νοείται Δημοκρατία χωρίς την πνευματική κληρονομιά από το παρελθόν.

Ακριβώς έξω, σε παράλληλο μοντάζ, καταγράφεται μία σύγχρονη Ελλάδα σε απόλυτη σύγχυση, από την ξαφνική φτωχοποίηση, την κοινωνική κρίση και τη μεγάλη εισροή προσφύγων. Ως τρίτος πόλος της σύνθεσης που επιχειρεί το ντοκιμαντέρ είναι το εξαιρετικά σπάνιο αρχειακό υλικό, που ενώνει τον χρόνο, τον χώρο και τα συναισθήματα.

Ενοποιητικός ιστός του ντοκιμαντέρ είναι η αφήγηση (voice over) από μία γυναικεία φωνή, από την Αμαλία Μουτούση, που είναι η ίδια η Εθνική Βιβλιοθήκη, όπως δηλώνει από την πρώτη στιγμή.

Περνώντας διαρκώς από την καταγραφή της γεμάτης δυσκολίες μεταφοράς, στην οξεία κοινωνική πραγματικότητα και την Ιστορία, η Εθνική Βιβλιοθήκη μιλά, σχολιάζει και θυμάται, με τη φωνή μιας γυναίκας σχεδόν διακοσίων ετών, που άλλοτε μοιάζει με κορίτσι και άλλοτε με ώριμη γυναίκα.

Κάποιες φορές μιλά με τη σοφία μιας μεγάλης γυναίκας και κάποιες άλλες παθιάζεται, διαμαρτύρεται, ανησυχεί, θλίβεται, θυμώνει, χαίρεται, τρομάζει, αναμένει.

Η Εθνική Βιβλιοθήκη θα μπορούσε να είναι ή ίδια η πόλη, η Αθήνα, η ίδια η Ελλάδα και ο καθένας από εμάς.

Στις αντίστοιχες Εθνικές ή Δημοτικές Βιβλιοθήκες στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι ή στο Βερολίνο, μπορούμε να αναγνωρίσουμε έναν πνευματικό θεσμό που έχει κερδίσει από την πρώτη στιγμή τη θέση και τον ρόλο του, έτσι που να αποτελεί φυσικό προορισμό όχι μόνο των μελετητών αλλά του συνόλου των πολιτών, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, θρησκείας.

Αντίθετα, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, είναι ένα πάμπτωχο, ρημαγμένο από τις κλοπές πνευματικό ίδρυμα, για το οποίο ουδέποτε ενδιαφέρθηκαν ούτε η Πολιτεία, που έχει συνταγματική υποχρέωση να τη στηρίζει, ούτε οι πολίτες αυτής της χώρας, που δεν την αισθάνθηκαν ποτέ σαν κάτι δικό τους.

Επί διακόσια χρόνια, προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της, να αποκτήσει σφυγμό.

Η Εθνική μας Βιβλιοθήκη, όμως, θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά σημαντική. Όχι τόσο για τις συλλογές που διαθέτει αλλά πολύ περισσότερο για όλα εκείνα που θα μπορούσε να έχει αποθησαυρίσει και για όσα θα μπορούσε να σηματοδοτήσει.
Μέχρι να έρθει αυτή η στιγμή, αν ποτέ έρθει, αναμένει.

Αυτή η μεταφορά ίσως τελικά να σηματοδοτεί πολλά περισσότερα από μία απλή τεχνική διαδικασία μετεγκατάστασης των βιβλίων.