ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
Τριάντα οκτώ χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.
«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.
Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.
Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.
Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.
Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.
Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι’ αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 380 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί Τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.
Στο νέο κύκλο εκπομπών αυτοβιογραφούνται: η εικαστικός Μάρα Καρέτσος, ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Γιάννης Μόρτζος, ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος, η καθηγήτρια του ΕΜΠ Τόνια Μοροπούλου, ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος, ο σχεδιαστής μόδας Γιάννης Τσεκλένης, ο φωτορεπόρτερ Αριστομένης Σαρρηκώστας, ο καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Χαρίδημος, ο λυράρης Ψαραντώνης, ο ζωγράφος Δημήτρης Ταλαγάνης, ο συγγραφέας, σεναριογράφος και μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης, ο συνθέτης Λίνος Κόκοτος και ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης.
Συντελεστές δημιουργίας της νέας ενότητας αυτών των εκπομπών είναι:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Σκηνοθέτες: Περικλής Κ. Ασπρούλιας, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Στέλιος Σγουράκης, Σωκράτης Σπανός.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Αντώνης Εμιρζάς, Ιωάννα Κολοβού.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης, Νίκος Παναγοηλιόπουλος.
Μοντάζ – μίξη ήχου: Δημήτρης Μπλέτσας, Βασίλης Καρώνης, Στέφανος Καράβολος, ταμάτης Μαργέτης.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.
Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2019, στις 20:00
«Αχιλλέας Κυριακίδης» (συγγραφέας – μεταφραστής)
Ένα ανήσυχο πνεύμα που διακονεί τα Γράμματα και τις Τέχνες, στις πολλές μορφές τους, ο Αχιλλέας Κυριακίδης, πεζογράφος, μεταφραστής, σεναριογράφος, σκηνοθέτης ταινιών μικρού μήκους, αυτοβιογραφείται στο «Μονόγραμμα» αυτής της εβδομάδας.
Αιγυπτιώτης Έλληνας, ήρθε με την οικογένειά του στην Ελλάδα όταν πήγαινε στην Δ΄ Γυμνασίου. Συγχρόνως με τα μαθήματα και οπλισμένος με μια πολύ γερή γνώση των Αγγλικών και Γαλλικών, άρχισε να διαβάζει ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Πολύ σύντομα πέρασε στις δικές του γραφές.
Το πρώτο βιβλίο που εξέδωσε ήταν η συλλογή διηγημάτων «Διαφάνεια» (1973), ενώ το πρώτο βιβλίο που μετέφρασε ήταν το «Viva la muerte» του Φερνάντο Αραμπάλ, του «θεοπάλαβου αναρχικού» όπως τον χαρακτηρίζει, που όμως εν μέσω χούντας, κανείς εκδότης δεν θέλησε να πάρει το ρίσκο να εκδώσει.
Η πρώτη του μετάφραση που εκδόθηκε ήταν το διηγηματικό δίπτυχο «Ρόδινο και Γαλάζιο» του Μπόρχες.
Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Αργεντινός συγγραφέας, μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές του 20ού αιώνα, σημάδεψε βαθιά τον Αχιλλέα Κυριακίδη. Όταν πρωτοδιάβασε έργα του σκέφτηκε: «να αυτός είναι ο συγγραφέας μου, αυτός που θέλω να μεταφράσω». Και αποφάσισε να μάθει ισπανικά μόνο και μόνο για να μεταφράσει από το πρωτότυπο τον συγκλονιστικό αυτόν συγγραφέα, όπως τον χαρακτηρίζει. Κατέληξε να έχει μεταφράσει το 100% των πεζών του, δηλαδή της μυθοπλασίας του, και γύρω στο 80% των δοκιμίων του.
Ο Αχιλλέας Κυριακίδης χωρίζει σε τρία μέρη-σταθμούς τη μεγάλη μεταφραστική του πορεία. Το ένα είναι φυσικά ο Μπόρχες, το άλλο είναι το Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας, που ίδρυσε ο μεγαλοφυής δημιουργός Ρεϊμόν Κενό (Raymond Queneau), του οποίου δεν παρέλειψε να μεταφράσει τις θρυλικές «Ασκήσεις Ύφους».
Ο τρίτος σταθμός του είναι η γνωριμία του με τον Χούλιο Κορτάσαρ «αυτόν τον σπουδαίο Αργεντινό συγγραφέα, ίσως τον πιο Ευρωπαίο από τους Λατινοαμερικάνους συγγραφείς».
Η δική του πεζογραφία περιλαμβάνει κυρίως διηγήματα, αγαπάει την μικρή πρόζα, το μικρό πεζό. Η λογοτεχνική του παραγωγή χώρεσε σε δύο συγκεντρωτικούς τόμους.
Η συλλογή «Τεχνητές αναπνοές» κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος του 2004.
Στον κινηματογράφο λατρεύει τον Ταρκόφσκι και αγαπάει τις ταινίες μικρού μήκους. Έχει παίξει σε ταινίες φίλων του σκηνοθετών και έχει κάνει και ο ίδιος ταινίες. Πολλές από τις δικές του είναι βασισμένες πάνω σε διηγήματά του και μία είναι βασισμένη πάνω σε ένα διήγημα του Χούλιο Κορτάσαρ. Ένα μονοπλάνο διαρκείας 6 λεπτών!
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Σκηνοθεσία: Χρίστος Ακρίδας.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Ιωάννα Κολοβού, Αντώνης Εμιρζάς.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης.
Μοντάζ: Δημήτρης Μπλέτας.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.