ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
Τριάντα οκτώ χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.
«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.
Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.
Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.
Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.
Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.
Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι’ αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 380 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί Τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.
Στο νέο κύκλο εκπομπών αυτοβιογραφούνται: η εικαστικός Μάρα Καρέτσος, ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Γιάννης Μόρτζος, ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος, η καθηγήτρια του ΕΜΠ Τόνια Μοροπούλου, ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος, ο σχεδιαστής μόδας Γιάννης Τσεκλένης, ο φωτορεπόρτερ Αριστομένης Σαρρηκώστας, ο καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Χαρίδημος, ο λυράρης Ψαραντώνης, ο ζωγράφος Δημήτρης Ταλαγάνης, ο συγγραφέας, σεναριογράφος και μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης, ο συνθέτης Λίνος Κόκοτος και ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης.
Συντελεστές δημιουργίας της νέας ενότητας αυτών των εκπομπών είναι:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Σκηνοθέτες: Περικλής Κ. Ασπρούλιας, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Στέλιος Σγουράκης, Σωκράτης Σπανός.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Αντώνης Εμιρζάς, Ιωάννα Κολοβού.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης, Νίκος Παναγοηλιόπουλος.
Μοντάζ – μίξη ήχου: Δημήτρης Μπλέτσας, Βασίλης Καρώνης, Στέφανος Καράβολος, ταμάτης Μαργέτης.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.
Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2019, στις 20:00
«Γιάννης Γλέζος» (συνθέτης)
Ο συνθέτης και ποιητής, αεικίνητος, προσηλωμένος στην Τέχνη, λυρικός, αλλά και μαχητικός διεκδικητής των δικαιωμάτων των δημιουργών, ο Γιάννης Γλέζος αυτοβιογραφείται στο «Μονόγραμμα» αυτής της εβδομάδας.
Οι ρίζες του και οι καταγωγές του Γιάννη Γλέζου, δεν άφησαν περιθώριο για άλλη επιλογή. Γύρω του υπήρχε πάντα η μουσική. H μάνα του και ο αδελφός του έπαιζαν πιάνο, η αδελφή του Δέσποινα, έγινε μέλος της πασίγνωστης μπάντας «Νοστράδαμος». Πάνω του βάραινε, κληρονομιά ακριβή, η σκιά του Γιάννη Ρίτσου, που ήταν ο αγαπημένος αδελφός της μητέρας του, Λούλας.
Ο πατέρας του επέμενε να σπουδάσουν τα δύο αγόρια στην Ανωτάτη Εμπορική, αφού ως παιδί της
Κατοχής, ήθελε να εξασφαλίσει τα παιδιά του για να μην πεινάσουν. Η Σχολή γρήγορα έγινε παρελθόν για τον Γιάννη Γλέζο καθώς οι ευαισθησίες του, με ταχύτητα μετεξελίσσονταν σε νότες. Νότες που λες και περίμεναν να χυθούν σαν ποτάμι, νότες που δημιούργησαν περισσότερα από 3.500 τραγούδια!
Πρώτο του τραγούδι ήταν το «Περιστεράκι της φτωχιάς αυλής» που το τραγουδάει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Αρχίζει να σπουδάζει μουσική πιάνο και θεωρητικά, τα οποία συνεχίζει αργότερα και στις ΗΠΑ. Αρχίζει επίσης, να γράφει ποιήματα.
Σε μια μπουάτ της εποχής, ο Μίκης Θεοδωράκης άκουσε το «Περιστεράκι της φτωχιάς αυλής» και ζήτησε να
μάθει τον συνθέτη. Η συνάντηση με τον Μίκη, τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα, υπήρξε καθοριστική, αφού αρχικά τον κάλεσε να πάρει μέρος στο Φεστιβάλ του Λυκαβηττού το 1966.
Παρά την πρόταση που του έκανε η δισκογραφική εταιρεία (την οποία με την ηθική και την αυστηρότητα που τον διέπει θεώρησε προσβλητική), φεύγει για την Αμερική μαζί με τη Φλέρυ Νταντωνάκη, την τραγουδίστρια που ήταν τότε στο απόγειό της.
Στη Νέα Υόρκη, ο Μίκης που ήταν ήδη εκεί, του ζήτησε να συνεργαστούν. Ανέλαβε τη διεύθυνση της Ελληνικής Λαϊκής Χορωδίας που είχε ιδρύσει εκεί ο Μίκης. Μερικά χρόνια μετά τη μεταπολίτευση επιστρέφει στην Ελλάδα.
«Τα τραγούδια του Λόρκα», «Εμιλιάνο Ζαπάτα», «Αντόνιο Τόρες Χερέδια», «Χαρούμενος πηγαίνω», «Η Ελένη του Μάη», «Περιμένοντας τους βαρβάρους», είναι κάποιοι από τους κύκλους των τραγουδιών του, σε στίχους μεγάλων Ελλήνων και ξένων ποιητών που γαλούχησαν τη γενιά που έβγαινε τραυματισμένη από τη δικτατορία κι αναζητούσε τον τραγουδοποιό που την αντιπροσώπευε.
Από το λυρικό ώς το επαναστατικό τραγούδι, κι από τη Σαπφώ ώς τον Καβάφη, από τον Λόρκα ώς τον Νερούντα, από τον Καρυωτάκη ώς τον Καβάφη, μελοποιεί έως και σήμερα όλους τους ποιητές που αγαπά!
Ο «Δίαυλος» ήταν ένα μουσικό στέκι που έφτιαξε τότε στο Κουκάκι και κράτησε 16 χρόνια. Από
εκεί πέρασαν όλοι οι γνωστοί συνθέτες και τραγουδιστές του έντεχνου τραγουδιού. Στο διάστημα και μέχρι να φτιαχτεί ο «Δίαυλος» μαζί με τη Μαρίζα Κωχ έκαναν παγκόσμιες περιοδείες, γύρισαν όλο τον κόσμο δύο φορές με μεγάλη επιτυχία. Μετά τον «Δίαυλο» πάλεψε πολύ για να μπορέσει να θέσει σε λειτουργία έναν νέο οργανισμό συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων που θα τον διαχειρίζονται οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και όχι ιδιωτική εταιρεία. Όλη αυτή η ενέργεια για την «Αυτοδιαχείριση» τον απομάκρυνε αναγκαστικά από τη μουσική.
Δεν σταμάτησε βέβαια να συνθέτει, όπως τους δίσκους «Τα τραγούδια της Εύας» και «Τα Ρόδα της Πιερίας» σε ποίηση της Εύας Λίτινα. Το 2011 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Η ζωή είναι όνειρο» σε λαϊκή ποίηση του Μανώλη Ρασούλη που είναι και ο τελευταίος του δίσκος.
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Σκηνοθεσία: Χρίστος Ακρίδας.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Ιωάννα Κολοβού, Αντώνης Εμιρζάς.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης.
Μοντάζ: Δημήτρης Μπλέτας.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.