ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
Τριάντα οκτώ χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.
«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.
Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.
Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.
Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.
Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.
Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι’ αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 380 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί Τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.
Στο νέο κύκλο εκπομπών αυτοβιογραφούνται: η εικαστικός Μάρα Καρέτσος, ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Γιάννης Μόρτζος, ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος, η καθηγήτρια του ΕΜΠ Τόνια Μοροπούλου, ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος, ο σχεδιαστής μόδας Γιάννης Τσεκλένης, ο φωτορεπόρτερ Αριστοτέλης Σαρρηκώστας, ο καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Χαρίδημος, ο λυράρης Ψαραντώνης, ο ζωγράφος Δημήτρης Ταλαγάνης, ο συγγραφέας, σεναριογράφος και μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης, ο συνθέτης Λίνος Κόκοτος και ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης.
Συντελεστές δημιουργίας της νέας ενότητας αυτών των εκπομπών είναι:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Σκηνοθέτες: Περικλής Κ. Ασπρούλιας, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Στέλιος Σγουράκης, Σωκράτης Σπανός.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Αντώνης Εμιρζάς, Ιωάννα Κολοβού.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης, Νίκος Παναγοηλιόπουλος.
Μοντάζ – μίξη ήχου: Δημήτρης Μπλέτσας, Βασίλης Καρώνης, Στέφανος Καράβολος, ταμάτης Μαργέτης.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.
Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2020, στις 20:00
«Γιάννης Μόρτζος» (ηθοποιός)
O Γιάννης Μόρτζος, από τη μεγάλη Σχολή του Καρόλου Κουν, ένας καλλιτέχνης ευγενής, με μεγάλα οράματα και μια διαδρομή δεκαετιών στο θέατρο, αυτοβιογραφείται στο «Μονόγραμμα».
Γεννήθηκε στη Σάμο, λίγες ημέρες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος του 1940. Ένα θέατρο που είδε στη Σάμο από περιοδεύοντα θίασο, του έβαλε μέσα του το μικρόβιο της Τέχνης. Παιδί ανήσυχο, μαθητής… άτακτος, έφτασε στην Αθήνα μόλις τέλειωσε το Γυμνάσιο. Ένας φίλος του, πρότεινε να πάνε ένα βράδυ στο θέατρο και από εκείνο το βράδυ στο «υπόγειο» του Κουν, άλλαξε η ρότα της ζωής του.
Σπούδασε στη Σχολή Θεάτρου Τέχνης με δάσκαλο τον Κάρολο Κουν και παρέμεινε κοντά του πάνω από 20 χρόνια ως ένα από τα βασικά ιστορικά στελέχη του Θεάτρου Τέχνης.
Η πρώτη παράσταση στην οποία έλαβε μέρος ήταν οι «Όρνιθες» ως κορυφαίος του χορού. Ήταν η εποχή που βρίσκονταν στο θέατρο όλα τα «θηρία» που εξέθρεψε ο Κουν: Μίμης Κουγιουμτζής, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Θύμιος Καρακατσάνης, Μάγια Λυμπεροπούλου, Γιώργος Αρμένης, όλο το δυναμικό του θεάτρου, όλοι εικοσάρηδες…
Σημαντικός σταθμός στη ζωή του (που τον απομάκρυνε και από το Θέατρο Τέχνης), ήταν όταν το 1981 συνεργάστηκε με τον Ανδρέα Παπανδρέου και κατέβηκε υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές.
Μετά το Θέατρο Τέχνης, η πορεία του συνεχίστηκε στο ελεύθερο θέατρο με αποκορύφωμα τη δική του θεατρική σκηνή, το «Θέατρο Τέσσερις Εποχές – Γιάννης Μόρτζος». Εκεί ανεβάζει -εκτός των άλλων- και βιογραφίες μεγάλων Ελλήνων και ξένων, όπως του Γιαννούλη Χαλεπά, του Σωκράτη, της Μάρθας Φρόιντ. Η βιογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου ανέβηκε σε μια εξαιρετική απόδοση τόσο ως προς την εξωτερική εμφάνιση του «χαρισματικού αυτού ηγέτη» όσο και την εσωτερική, που συζητήθηκε πολύ!
Αυτό που αγαπά πάρα πολύ, είναι να διδάσκει τους νέους ηθοποιούς. Η θητεία του κοντά στον Κουν τόσα χρόνια του έδωσε αυτό το δικαίωμα. Παρακολουθούσε τη διδασκαλία του Κουν όχι μόνο στη σχολή, «κλέβοντας» τα μυστικά του δασκάλου. Δίδαξε κατ’ αρχήν στο Θέατρο Τέχνης, αργότερα στο ΚΘΒΕ και τώρα διδάσκει σε ιδιωτική σχολή.
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθεσία: Χρίστος Ακρίδας
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Ιωάννα Κολοβού, Αντώνης Εμιρζάς
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα
Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης
Μοντάζ: Μαρίνα Απλέζη
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης