13/1/1910 – Γέννηση Γιάννη Τσαρούχη
«Μονόγραμμα»
«ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ» Α΄ & Β΄ ΜΕΡΟΣ
Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018, στις 20:00
Το «Μονόγραμμα» παρουσιάζει σε δύο μέρη ένα ενδιαφέρον αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη.
Το πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από τη γέννηση του Γιάννη Τσαρούχη μέχρι το 1936 που γυρίζει ο ζωγράφος από το Παρίσι. Σ’ αυτή την αυτοβιογραφική του παρουσίαση, ο μεγάλος ζωγράφος μιλά για τα παιδικά του χρόνια, τις αναμνήσεις του από τα χρόνια της ζωής του στον Πειραιά, στην Αθήνα αργότερα –στο Μοναστηράκι (σπίτι της οδού Ερμού), τη συνεργασία του με τον Κόντογλου και τους επηρεασμούς του στη ζωγραφική του δουλειά.
Λέει ο Τσαρούχης στην αυτοβιογραφική του ταινία: «… Γεννήθηκα στον Πειραιά, σε ένα ωραίο, αλλά συνηθισμένο σπίτι, όπως ήταν όλα τα νεοκλασικά σπίτια του Πειραιά. Εντύπωση μου έκαναν –συνεχίζει– τρεις προσωπικότητες που πέρασαν από το σπίτι όπου έζησα τα χρόνια εκείνα: ο Βενιζέλος, που ήταν φίλος της οικογένειας, η Κυβέλη και η Ελένη Παπαδάκη. Πήγαινα στο νηπιαγωγείο όπου πήγαιναν και οι αδελφές Παξινού. Η δασκάλα της Χειροτεχνίας ανακάλυψε ότι ήμουνα παιδί καθυστερημένο… Έκανα ζωγραφική και συνήθως ζωγράφιζα αγίους και ήμουν το παιδί-θαύμα. Κι έλεγαν όλοι “Πόσο μικρό και πώς ζωγραφίζει…”».
«Στο σχολείο ακόμα, είχα συμμαθητή» -λέει ο Τσαρούχης- «τον Κόλια (Νίκο) Καββαδία, τον ποιητή του «Μαραμπού». Αργότερα, δεν μελετούσα κανένα μάθημα… Δεν κατάλαβα τι γινόταν στο σχολείο…».
«Στα 1925 με 1926 ήρθαμε στην Αθήνα, στην Ερμού. Εκεί υπήρχε ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα. Εκεί ζωγράφισα απόψεις στο Μοναστηράκι. Σ’ αυτή την περιοχή άρχισε και η επαφή μου με αυτό που λέμε «ρωμαϊκό…».
«Το 1927 γνώρισα τον Κόντογλου, του πήγα μερικά σχέδιά μου και με αποπήρε. Μήνες είχα μία κρίση και άρχισα να ζωγραφίζω διαφορετικά. Το 1931 αποφάσισα να γίνω μαθητής και βοηθός του… Όταν συνάντησα τον Κόντογλου και γνώρισα το έργο του, τότε κατάλαβα ότι ο ρεαλισμός είναι ένα πράγμα που θέλει πολύ οργάνωση και δεν είναι καθόλου αντιγραφή, αλλά είναι μελέτη και ανάλυση του φαινομένου…».
Πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι όλη αυτή η περίοδος που αναφέρει ο Γιάννης Τσαρούχης καλύπτεται με τη ζωγραφική του εργασία εκείνης της περιόδου, που σχετικά είναι άγνωστη στο μεγάλο κοινό και κινηματογραφήθηκαν τα έργα αυτά -πρώτη φορά- για το «Μονόγραμμα».
Συνεχίζοντας, ο μεγάλος μας ζωγράφος λέει ότι: «…η μελέτη της φύσεως ήταν αυτό που ανανέωνε την όρασή μου και με έμαθε πώς να οργανώνω τη ζωγραφική μου…».
Το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από το 1939 και μετά, στο οποίο ο μεγάλος ζωγράφος μιλάει για το έργο του και την καλλιτεχνική του διαδρομή. Κάνει αναφορά στη δουλειά του πριν από τον πόλεμο, στα έργα που φιλοτέχνησε στην περίοδο της Κατοχής και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. Αναφέρεται στη συνεργασία του με τον γνωστό συλλέκτη Ιόλα, τη μετάβασή του στην Αμερική, αλλά και στη συνεργασία του στο θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή και τη Μαρία Κάλλας. Ακόμη, ο Γιάννης Τσαρούχης μιλάει για την παραμονή και τη δουλειά του στο Παρίσι, ενώ κάνει αναφορά στις παραστάσεις «Τρωάδες» και «Επτά επί Θήβας» που σκηνοθέτησε. Τέλος, σχολιάζει τη στάση του φιλότεχνου αγοραστικού κοινού. Παράλληλα, προβάλλονται εμβόλιμα πλάνα με πίνακες που φιλοτέχνησε ο ζωγράφος.
Το κύριο μέρος της δεύτερης ενότητας γυρίστηκε στο «Μουσείο Τσαρούχη», στο Μαρούσι, στην Αρχαία Αγορά και αλλού.
Σκηνοθεσία: Νίκος Τριανταφυλλίδης.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Νίκος Γαρδέλης.
Ηχοληψία: Παύλος Σιδηρόπουλος.
Μοντάζ: Γιάννης Κριαράκης.
Μιξάζ: Γιώργος Μπίρης.
Εκτέλεση παραγωγής: Γιώργος Σγουράκης.
Διεύθυνση παραγωγής: Ηρώ Σγουράκη.
Παραγωγή: ΕΡΤ Α.Ε.