18 Ιουνίου 2010: Θάνατος Ζοζέ Σαραμάγκου – Αφιέρωμα
ΟΙ ΚΕΡΑΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Με τους Μικέλα Χαρτουλάρη, Ανταίο Χρυσοστομίδη
Ημερομηνία μετάδοσης: Κυριακή 18 Ιουνίου 2017, στις 21:00
Με αφορμή τη συμπλήρωση επτά χρόνων από το θάνατο του Ζοζέ Σαραμάγκου (16 Νοεμβρίου 1922 – 18 Ιουνίου 2010), η ΕΡΤ2 την Κυριακή 18 Ιουνίου 2017 και ώρα 21:00 μεταδίδει το επεισόδιο από την εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας», που ήταν αφιερωμένο στον βραβευμένο με το Νόμπελ Λογοτεχνίας συγγραφέα.
«Η αμφιβολία είναι πάντα εποικοδομητική. Γι’ αυτό, πάντα, σε όλη μου τη ζωή, προσπάθησα να μην είμαι δογματικός», λέει ο Ζοζέ Σαραμάγκου κάπου στη συνομιλία του με τη Μικέλα Χαρτουλάρη και τον Ανταίο Χρυσοστομίδη. Και συνεχίζει: «Όσο λιγότερο είναι εμφανής η ιδεολογία σ’ ένα έργο τέχνης, τόσο καλύτερα. Γι’ αυτό και δεν αγαπώ τα βιβλία-προκηρύξεις».
Μέλος του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, από τους ανθρώπους που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή στην περίφημη «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», συγγραφέας των μεγάλων ιδεών και της πλούσιας πλοκής, βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1998, ο Ζοζέ Σαραμάγκου θεωρείται δικαίως ένας από τους μεγαλύτερους ζώντες συγγραφείς της εποχής μας. Άρχισε να γράφει αργά, στα 58 του χρόνια, και σήμερα, στα 85 του χρόνια, εξακολουθεί να γράφει αριστουργήματα.
Τα γυρίσματα έγιναν σε τέσσερις διαφορετικούς τόπους: στο χωριό του Αζινιάγκα, στη φτωχότερη περιοχή της Πορτογαλίας, στη Λισαβόνα, στην Πάτρα και στην αρχαία Ολυμπία. Η ταινία, μάλιστα, αρχίζει και τελειώνει με το νομπελίστα συγγραφέα να περπατάει στην (προ της πυρκαγιάς!) αρχαία πόλη, δηλώνοντας μαγεμένος με το χώρο, τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό αλλά όχι και με το δωδεκάθεο («Εδώ δυσκολευόμαστε να τα βγάλουμε πέρα με τον ένα Θεό, φανταστείτε με δώδεκα!»).
Κατά τη διάρκεια της ταινίας ο Σαραμάγκου αναφέρεται βεβαίως στο έργο του («δεν γράφω βάσει σχεδίου, τα μυθιστορήματά μου είναι αποτέλεσμα εκλάμψεων») και στον εαυτό του, αλλά αφιερώνει μεγάλο μέρος της σκέψης του και στα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας: την ελλιπή δημοκρατία που χαρακτηρίζει τις δυτικές δημοκρατίες, τον αυταρχισμό της παγκοσμιοποίησης, τα αδιέξοδα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τον θεσμό της Εκκλησίας, την κρίση της διεθνούς Αριστεράς κ.λπ. Ο λόγος του χειμαρρώδης, η διάθεσή του, διάθεση ενός νέου ανθρώπου.
Στην ταινία, στη μεγάλη συζήτηση με τους δύο οικοδεσπότες του, έρχονται να παρεμβληθούν σκηνές από την πρώτη έπειτα από πολλά χρόνια επίσκεψή του στο χωριό Αζινιάγκα για την παρουσίαση του πιο πρόσφατου βιβλίου του, καθώς και σκηνές από τη μουσική παρουσίαση του παραμυθιού «Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου» που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, με την Κρατική Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, τη σύζυγό του να απαγγέλλει και τον ίδιο στον καινούργιο γι’ αυτόν ρόλο του κονφερασιέ. Σε όλη, άλλωστε, τη διάρκεια της ταινίας γίνεται εμφανές το πόσο ο ίδιος αγαπάει και χρησιμοποιεί το χιούμορ στη ζωή του.
Παρουσίαση: Μικέλα Χαρτουλάρη, Ανταίος Χρυσοστομίδης.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Ηλίας Γιαννακάκης.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Claudio Bolivar.
Διεύθυνση φωτογραφίας (Πορτογαλία): Δημήτρης Κορδελάς.
Μοντάζ: Μυρτώ Λεκατσά.
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος.
Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά.
Ηχοληψία: Φάνης Καραγιώργος.
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Αλεξανδρόπουλος.
Οργάνωση παραγωγής: Θάνος Λαμπρόπουλος.
Εκτέλεση παραγωγής: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ.
Παραγωγή: ΕΡΤ Α.Ε. 2007.
Τις σκηνές στην Πορτογαλία γύρισε ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος με οπερατέρ τον Δημήτρη Κορδελά.