ΤΑ ΣΤΕΚΙΑ
Ιστορίες Αγοραίου Πολιτισμού
Ημερομηνία μετάδοσης: Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2020, στις 20:00
«Το τσιπουράδικο»
Σύμφωνα με τον αείμνηστο Μπαμπατζίμ (Ανέστης Μπαμπατζιμόπουλος), η μαμά του τσίπουρου και του ούζου είναι η ρακή και η πατρίδα τους η Μεσόγειος. Οι ιστορίες που συνοδεύουν τη δημιουργία του μαγικού αποστάγματος χάνονται στα βάθη των αιώνων. Kι ενώ στις ιστορίες της καταγωγής του, της διατήρησης και διάδοσης της διαδικασίας της απόσταξης μπλέκει ο προφήτης Μωάμεθ με τους μοναχούς του Αγίου Όρους που το σέρβιραν με λουκουμάκι στους επισκέπτες, κάθε τόπος έφτιαχνε και συνεχίζει να φτιάχνει τις δικές του ιστορίες μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, όπως για καθετί μαγικό που ταξίδεψε μέσα στους αιώνες κι έκανε τους ανθρώπους να σμίγουν και να διασκεδάζουν.
Ποτό των φτωχών το τσίπουρο, φτωχός συγγενής του κρασιού για πολλούς, αλλά αγαπημένη συντροφιά γενιών και γενιών, που με πείσμα πάλευαν να αξιοποιήσουν κάθε υλικό που είχαν στη διάθεσή τους μέχρι την τελευταία σταγόνα.
Τα τσιπουράδικα, τα ουζερί, τα ρακάδικα είναι μάλλον ο ναός του αποστάγματος. Ο τόπος λατρείας, που βασιλεύει στον κάθε τόπο το συγκεκριμένο ποτό όπως κι αν λέγεται, σύμφωνα με την παράδοση που σφυρηλατήθηκε μαζί του.
Τα ξακουστά τσιπουράδικα του Βόλου έφεραν κοντά το θεσσαλικό τσίπουρο με την κουλτούρα του μεζέ, που φέρανε μαζί τους οι ξεριζωμένοι από τη Μικρά Ασία πρόσφυγες, και ο συνδυασμός έφτιαξε κάτι μοναδικό και ίσως ασυναγώνιστο. Ο επισκέπτης του σωστού τσιπουράδικου δεν έχει παρά να απαντήσει στην ερώτηση με ή χωρίς και από εκεί και πέρα όλα θα πάρουν τον δρόμο τους. Οι μεζέδες κρύβουν το στοιχείο της έκπληξης και ένα παστό ή μια τυροσαλάτα στην πρώτη γύρα μπορεί να φτάσει μέχρι και ψητό ψάρι, όταν αρχίζουμε να χάνουμε το μέτρημα. Λένε ότι οι παλιοί, πίνοντας με μέτρο και τρώγοντας συν τω χρόνω, μπορεί να φτάσουν και στις 60(!) γύρες.
Στην Κρήτη, πάλι, η ρακή είναι το φάρμακο. Ξεκινάει από νωρίς το πρωί στο χωράφι με ένα μήλο ή κυδώνι ή με μία αγκινάρα και κουκιά και φτάνει με τον βασιλιά των μεζέδων να είναι η οφτή πατάτα, που γίνεται δίπλα στη φωτιά όσο περιμένουμε να ετοιμαστεί το φαΐ και για να μας ανοίξει την όρεξη.
Τώρα, στη Λέσβο μπαίνουμε στα βαθιά νερά του ψαρομεζέ και της γαστρονομίας, που αν φας όλο το πιάτο σημαίνει πως θες κι άλλο κι αν το αφήσεις μισό, μάλλον δεν σ’ άρεσε και πρέπει να σου φέρουν κάτι άλλο. Αν και, όπως είπε ένα παλιός ταβερνιάρης, σημασία δεν έχει ούτε αν νερώνεις το ούζο, ούτε αν του βάζεις πάγο, ούτε ο μεζές και η σειρά που σερβίρονται τα όποια συνοδευτικά, «το μόνο που θέλει το ούζο είναι η σαχλαμάρα» και να μη διανοηθείς να σοβαρέψεις την κουβέντα.
Στο επεισόδιο αυτό, γυρίζουμε σε μαγαζιά κατά τεκμήριο στέκια, στέκια της πόλης πια, αλλά και στέκια με περήφανη καταγωγή, μας μιλάνε ιδιοκτήτες, μάγειρες, και μαγικοί σερβιτόροι αλλά και θαμώνες και μαζί τους ταξιδεύουμε ανιχνεύοντας τα μυστικά του καλού τσιπουράδικου, καθώς όλοι μοιάζουν να υιοθετούν τη βίβλο του εικαστικού Αλέξανδρου Ψυχούλη.
Πόσοι είναι οι ιδανικοί για μια τσιπουροκατάνυξη, πώς καταλαβαίνουμε το σωστό μαγαζί, είναι τα τσιπουράδικα ψυχοθεραπευτήρια; Τι πρέπει να περιλαμβάνει και τι απαγορεύεται να έχει ένας κατάλογος; Αυτά και πολλά ακόμα ερωτήματα με ιστορικό και φιλοσοφικό, πολλές φορές, βάθος, που φτάνουν μέχρι το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, επιχειρούν να απαντήσουν εκλεκτοί καλεσμένοι σεβόμενοι όλοι τρεις κανόνες:
- Το σωστό τσιπουράδικο δεν έχει πατάτες τηγανητές.
- Στο τσιπουράδικο δεν πας ούτε για να πιεις ούτε για να φας, αλλά πας για να μοιραστείς και εξού ο τρίτος κανόνας.
- Στο τσιπουράδικο δεν πας ποτέ μόνος, εκτός αν είναι στέκι σου και είσαι σίγουρος ότι θα συναντήσεις γνωστούς.
Μαζί μας (με αλφαβητική σειρά) οι: Νίκος Βαρβέρης (συνιδιοκτήτης ουζερί), Τάσος Γαληνός (σερβιτόρος σε ουζερί), Ναυσικά Γεραμάνη (σύζυγος του αξέχαστου Πάνου Γεραμάνη), Μιχάλης Γιαννέλης (ιδιοκτήτης ουζερί), Σέργιος Γκάκας (συγγραφέας), Alejandro Diaz (μουσικός), Θοδωρής Καρακαξάς (σερβιτόρος σε ουζερί), Τάκης Κατσούλης (ιδιοκτήτης ρακάδικου), Ξενοφών Κολοβός (ιδιοκτήτης καφέ-ουζερί), Χρυσάνθη Κοτσίρη (ιδιωτική υπάλληλος), Βαγγέλης Λάππας (μάγειρας), Κωνσταντία Μανιά-Βέμπο (ιδιωτική υπάλληλος), Θεοδόσης Μίχος (δημοσιογράφος-συγγραφέας), Ελένη Μουρίδου-Χαραλάμπους (φιλόλογος), Γεώργιος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (συγγραφέας), Δημήτρης Παπαχρήστος (συγγραφέας), Άννα Πασσά (συνιδιοκτήτρια και μαγείρισσα σε ουζερί), Σάββας Παττακός (ραδιοφωνικός παραγωγός) Χριστίνα Τσαμουρά (Food Blogger), Δημήτρης Χόνδρος (ερασιτέχνης αποσταγματοποιός).
Σενάριο-σκηνοθεσία: Μαρίνα Δανέζη.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Κασιμάτης – GSC.
Μοντάζ: Χρήστος Γάκης.
Ηχοληψία: Σπύρος Αραβοσιτάς – Στέφανος Ευθυμίου.
Μίξη ήχου: Δημήτρης Μυγιάκης.
Διεύθυνση παραγωγής: Τάσος Κορωνάκης.
Αρχισυνταξία: Ηλιάνα Δανέζη.
Έρευνα αρχειακού υλικού – Οργάνωση παραγωγής: Ήρα Μαγαλιού.
Μουσική σήματος: Blaine L. Reininger.
Βοηθός διευθυντή φωτογραφίας: Θάνος Τσάντας.
Σχεδιασμός τίτλων αρχής / Motion Graphics: Κωνσταντίνα Στεφανοπούλου.
Εκτέλεση παραγωγής: Μαρίνα Ευαγγέλου Δανέζη για τη Laika Productions.
Παραγωγή: ΕΡΤ Α.Ε. 2020.