ΣΕΙΡΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ
Ιστορίες της πόλης
«Προσφυγικοί συνοικισμοί»
Ημερομηνία μετάδοσης: Κυριακή 20 Ιουνίου 2021, στις 19:00
Η παραγκούπουλη στο Δουργούτι -μετέπειτα Νέο Κόσμο– και ο λεγόμενος Ασύρματος ή Ατταλιώτικα στη δυτική πλαγιά του λόφου του Φιλοπάππου, είναι δύο από τους γνωστότερους συνοικισμούς της πόλης που δεν υπάρχουν πια. Προσφυγικοί οικισμοί της φτώχειας και των τραγικών συνθηκών διαβίωσης που έμειναν στη συλλογική θύμηση των Αθηναίων χάρη κυρίως στον κινηματογραφικό φακό του παλιού ελληνικού σινεμά.
Βέβαια δεν ήταν οι μόνοι. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε, όταν με τη Μικρασιατική Καταστροφή στη χώρα φτάνουν περίπου 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι (το 1/5 σχεδόν του τότε πληθυσμού της), με μεγάλο μέρος εξ αυτών να καταφεύγει στην Αθήνα και στον Πειραιά;
Δώδεκα (12) μεγάλοι και τριάντα τέσσερις (34) μικρότεροι συνοικισμοί δημιουργήθηκαν στην πόλη την περίοδο εκείνη, κάποιοι δε σε περιοχές που οι σημερινοί κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν θα συνέδεαν ποτέ με τη δραματική έλευση των εκδιωγμένων Ελλήνων Μικρασιατών, όπως ο Συνοικισμός Πολυγώνου μπροστά από τη Σχολή Ευελπίδων.
Βύρωνας, Νέα Ιωνία, Καισαριανή, Κοκκινιά, «Κρεμμυδαρού», «Τσουβαλάδικα»… Συνοικίες και τοπωνύμια που θα γίνουν ένα με την αγωνία για στέγη πάμφτωχων προσφυγικών οικογενειών αλλά και με το κοινωνικό ζήτημα που εγκαινιάζει στην Ελλάδα η έλευσή τους. Παραπήγματα και παράγκες που αρχικά έπρεπε να απέχουν από το κέντρο από 1 έως 4 χιλιόμετρα για να μη διαταραχθεί η ζωή των ντόπιων, παιδιά που μεγάλωναν σε χωμάτινα πατώματα στην αθέατη πλευρά της πόλης, στιγματισμός και προκατάληψη από τη μια, αλλά και πράξεις αλληλεγγύης, διαδικασίες ενσωμάτωσης και κρατικές προσπάθειες στήριξης και βελτίωσης των αποκαρδιωτικών συνθηκών, από την άλλη.
Το επεισόδιο του ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης «Προσφυγικοί συνοικισμοί» σεργιανάει τις προσφυγογειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά, πριν χαθούν οριστικά από την κοινή μας μνήμη, ακολουθώντας τα εναπομείναντα υλικά τους ίχνη, τις υποδείξεις ιστορικών και αρχιτεκτόνων που φωτίζουν το πλαίσιο της εποχής και τις πολύτιμες μαρτυρίες όσων ακόμη τις θυμούνται, τις έζησαν ή άκουσαν γι’ αυτές.
Στο ντοκιμαντέρ μιλούν -με αλφαβητική σειρά- οι: Τασούλα Βερβενιώτη (Ιστορικός), Δημήτρης Ευταξιόπουλος (Αρχιτέκτων), Δημήτρης Καμούζης (Ερευνητής Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών), Αναστασία Καρακάλη (Κάτοικος Προσφυγικών), Κρικόρ Καραμπετιάν (Συνταξιούχος), Κωστής Καρπόζηλος (Διευθυντής ΑΣΚΙ), Ελένη Κυραμαργιού (Ιστορικός), Όλγα Λαφαζάνη (Ερευνήτρια – Ανθρωπολόγος), Λίλα Λεοντίδου (Ομότιμη Καθηγήτρια Γεωγραφίας & Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, ΕΑΠ), Σάββας Λεπτουργίδης (Συνταξιούχος Πρόσφυγας από την Καππαδοκία), Τακουή Μινασιάν (Εκπαιδευτικός – Μέλος της Συντ. Ομάδας Περιοδικού «Αρμενικά»), Αλεξάνδρα Μούργου (Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος Υ.Δ. ΕΜΠ – Σορβόννης), Νικολίνα Μυωφά (Δρ Αστικής Κοινωνικής Γεωγραφίας), Θωμάς Σίδερης (Δημοσιογράφος ΕΡΤ).
Σκηνοθεσία-σενάριο: Μαρίνα Δανέζη
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Κασιμάτης – GSC
Β΄ Κάμερα: Φίλιππος Ζαμίδης
Μοντάζ: Γιώργος Ζαφείρης
Ηχοληψία: Ξενοφών Κοντόπουλος
Μίξη ήχου: Δημήτρης Μυγιάκης
Διεύθυνση παραγωγής: Τάσος Κορωνάκης
Σύνταξη: Χριστίνα Τσαμουρά – Δώρα Χονδροπούλου
Έρευνα αρχειακού υλικού: Νάσα Χατζή
Επιστημονική σύμβουλος: Ελένη Κυραμαργιού
Οργάνωση παραγωγής: Ήρα Μαγαλιού – Στέφανος Ελπιζιώτης
Μουσική τίτλων: Φοίβος Δεληβοριάς
Τίτλοι αρχής και γραφικά: Αφροδίτη Μπιτζούνη
Εκτέλεση παραγωγής: Μαρίνα Ευαγγέλου Δανέζη για τη Laika Productions
Παραγωγή: ΕΡΤ Α.Ε. 2021